یادداشتهای یک سردبیر، یادداشت پنجم: تقلب اقتباسی
حمید رضا صادق محمدی | پنجشنبه, ۲۲ اسفند ۱۳۸۷
به نام خداوند جان و خرد
با سلام و احترام به خوانندگان گرامی
در ادامه سلسله یادداشتهای یک سردبیر، در این بخش گونه ای دیگر از انواع تقلب با عنوان "تقلب اقتباسی" توضیح داده می شود. در تقلب اقتباسی فرد متقلب با استفاده از خلاصه سازی متن اصلی و بهره گیری از بخشهای اساسی و مهم آن نظیر قسمتهای مربوط به توضیح نوآوری و شبیه سازی یا آزمایشهای عملی، مقاله یا گزارشی تقلبی را به اسم خود تهیه می کند. متون اصلی که بدین منظور از آنها استفاده می شود ممکن است به صورت پایان نامه تحصیلی، گزارش طرح پژوهشی، گزارشهای فنی یا تخصصی (Technical Reports)، مقاله کامل (ّFull Paper) پژوهشی یا نظایر آن باشد. آن چه شناسایی مقالات تهیه شده در قالب تقلب اقتباسی را دشوار می سازد آن است که چارچوب متن اصلی و مقاله تقلبی به لحاظ طول متن، ساختار، جملات و ... بسیار متفاوت هستند و اغلب تنها توسط داورانی مجرب و آشنا به حوزه تخصصی که با آخرین دستاوردهای پژوهشی در زمینه مربوط آشنا هستند قابل شناسایی است.
نکته قابل تامل دیگر آن است که احتمال دارد متن اصلی مورد استفاده نظیر پایان نامه تحصیلی و گزارش طرح پژوهشی به دلیل محدودیت امکانات یا حقوق انحصاری مولفان یا حمایت کنندگان از پژوهش در اختیار عموم نباشد و یا حداقل به سهولت دسترسی به آن امکان پذیر نباشد. در چنین مواردی شناسایی تقلب بسیار دشوار است زیرا تقلب اقتباسی معمولاً توسط افراد نا آشنا به حوزه تخصصی مربوط به کار برده نمی شود. حتی ممکن است به دلیل اشتغالات بعدی فردی که پایان نامه متعلق به اوست و یا محدودیت ذکر شده در مورد گزارش طرح پژوهشی اساساً بعضی از بخشهای آن که قابلیت تبدیل به مقاله را دارند هیچ گاه توسط ایشان به مقاله تبدیل نشود. در این صورت چنانچه این بخشها مورد سوء استفاده جهت تهیه مقاله تقلبی قرار گیرد، حتی متخصصان مجرب نیز ممکن است تقلبی بودن مقاله را تشخیص ندهند.
چند روز پیش که بحثی را در مورد سایت "استادان علیه تقلب"، مقالات تقلبی و "تقلب اقتباسی" با یکی از دوستان داشتم ایشان خاطره ای را برایم نقل کرد. گفت یکی از آشنایان او که استاد دانشگاه است مدتی قبل مقاله ای را در مجموعه مقالات یکی از کنفرانسهای داخلی مشاهده کرده بود که محتوای آن برایش خیلی آشنا بود اما نویسنده آن را نمی شناخت. خوب که دقت کرده بود متوجه گردیده بود که این مقاله از گزارش پایانی یکی از پروژه هایی که چند سال قبل به سفارش یکی از کارفرمایان انجام داده بود استخراج گردیده است. مولف مقاله تقلبی نیز کارشناس همان کارفرما است. هر چند در چنین موردی قاعدتاً بر اساس اخلاق حرفه ای باید به مسئولان ذیربط در مجموعه سازمانی کارفرما موضوع را گوشزد نمود. اما مطمئن نیستم با توجه به دشواری های متعدد اخذ پروژه پژوهشی کارفرمایی، چه تعداد از متخصصان ممکن است در صورت وقوع چنین موردی در مورد کارهای تخصصی شان اقدام به گزارش تقلب کنند و اگر این گونه عمل نمایند این موضوع چه تاثیری در اخذ پروژه های آتی ایشان خواهد داشت.
به امید حق
در ادامه سلسله یادداشتهای یک سردبیر، در این بخش گونه ای دیگر از انواع تقلب با عنوان "تقلب اقتباسی" توضیح داده می شود. در تقلب اقتباسی فرد متقلب با استفاده از خلاصه سازی متن اصلی و بهره گیری از بخشهای اساسی و مهم آن نظیر قسمتهای مربوط به توضیح نوآوری و شبیه سازی یا آزمایشهای عملی، مقاله یا گزارشی تقلبی را به اسم خود تهیه می کند. متون اصلی که بدین منظور از آنها استفاده می شود ممکن است به صورت پایان نامه تحصیلی، گزارش طرح پژوهشی، گزارشهای فنی یا تخصصی (Technical Reports)، مقاله کامل (ّFull Paper) پژوهشی یا نظایر آن باشد. آن چه شناسایی مقالات تهیه شده در قالب تقلب اقتباسی را دشوار می سازد آن است که چارچوب متن اصلی و مقاله تقلبی به لحاظ طول متن، ساختار، جملات و ... بسیار متفاوت هستند و اغلب تنها توسط داورانی مجرب و آشنا به حوزه تخصصی که با آخرین دستاوردهای پژوهشی در زمینه مربوط آشنا هستند قابل شناسایی است.
نکته قابل تامل دیگر آن است که احتمال دارد متن اصلی مورد استفاده نظیر پایان نامه تحصیلی و گزارش طرح پژوهشی به دلیل محدودیت امکانات یا حقوق انحصاری مولفان یا حمایت کنندگان از پژوهش در اختیار عموم نباشد و یا حداقل به سهولت دسترسی به آن امکان پذیر نباشد. در چنین مواردی شناسایی تقلب بسیار دشوار است زیرا تقلب اقتباسی معمولاً توسط افراد نا آشنا به حوزه تخصصی مربوط به کار برده نمی شود. حتی ممکن است به دلیل اشتغالات بعدی فردی که پایان نامه متعلق به اوست و یا محدودیت ذکر شده در مورد گزارش طرح پژوهشی اساساً بعضی از بخشهای آن که قابلیت تبدیل به مقاله را دارند هیچ گاه توسط ایشان به مقاله تبدیل نشود. در این صورت چنانچه این بخشها مورد سوء استفاده جهت تهیه مقاله تقلبی قرار گیرد، حتی متخصصان مجرب نیز ممکن است تقلبی بودن مقاله را تشخیص ندهند.
چند روز پیش که بحثی را در مورد سایت "استادان علیه تقلب"، مقالات تقلبی و "تقلب اقتباسی" با یکی از دوستان داشتم ایشان خاطره ای را برایم نقل کرد. گفت یکی از آشنایان او که استاد دانشگاه است مدتی قبل مقاله ای را در مجموعه مقالات یکی از کنفرانسهای داخلی مشاهده کرده بود که محتوای آن برایش خیلی آشنا بود اما نویسنده آن را نمی شناخت. خوب که دقت کرده بود متوجه گردیده بود که این مقاله از گزارش پایانی یکی از پروژه هایی که چند سال قبل به سفارش یکی از کارفرمایان انجام داده بود استخراج گردیده است. مولف مقاله تقلبی نیز کارشناس همان کارفرما است. هر چند در چنین موردی قاعدتاً بر اساس اخلاق حرفه ای باید به مسئولان ذیربط در مجموعه سازمانی کارفرما موضوع را گوشزد نمود. اما مطمئن نیستم با توجه به دشواری های متعدد اخذ پروژه پژوهشی کارفرمایی، چه تعداد از متخصصان ممکن است در صورت وقوع چنین موردی در مورد کارهای تخصصی شان اقدام به گزارش تقلب کنند و اگر این گونه عمل نمایند این موضوع چه تاثیری در اخذ پروژه های آتی ایشان خواهد داشت.
به امید حق
http://kaivonfintel.org/mit-adopts-open-access-policy/