کاوشی در عوامل چاپ مقالات مشابه در مجلات علمی پژوهشی
محمد قدسی | جمعه, ۲۶ مهر ۱۳۸۷
از: محمد ابطحی
دستیابی به جایگاه اول علمی در منطقه یکی از بخشهای سند چشم انداز بیست ساله کشور است. یکی از نشانه های توسعه علمی تعداد مقالات پژوهشی است که در مجلات علمی پژوهشی داخلی و مجلات ISI منتشر می شود. در سالهای اخیر در مورد جایگاه مجلات ISI و قرار گرفتن آن به عنوان معیار سنجش توسعه علمی تردیدهایی صورت گرفته و تلاش شده که حل مسائل داخلی و انعکاس آن در نشریات داخلی در اولویت قرار گیرد. اما این مسئله محقق نمی شود مگر با تلاش و نظارت تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی و مراکز آموزشی و پژوهشی و به بیان دیگر با شکل گرفتن جامعه علمی به معنایی که در ادبیات جامعه شناسی و فلسفه علم از آن یاد می شود.
چند روز پیش فصلنامه دانش مدیریت به دستم رسید. داشتم فهرست مقالات آن را می خواندم که نگاهم به عنوانی کاملا آشنا افتاد. نام مقاله و نویسنده را قبلا در مجله ای دیگر دیده بودم. به مجله قبلی مراجعه کردم و دریافتم که دو مقاله دقیقا مشابه است. تنها تفاوت این دو مقاله در آن بود که یکی روش تحقیق آمیخته را رویکردی برتر برای پژوهش در عرصه مدیریت و دیگری رویکردی برتر برای پژوهش در عرصه تعلیم و تربیت معرفی کرده بود. این دو مقاله عبارتند از:
1. روش تحقیق آمیخته: رویکردی برتر برای مطالعات مدیریت، ع.ب.ه، فصلنامه علمی پژوهشی دانش مدیریت، دوره 21 شماره 81، تابستان 1387، ص 19-37.
2. روش های تحقیق آمیخته: رویکردی برتر برای کند و کاو در مسائل نظام آموزشی و حل آنها، ع.ب.ه، مجله علمی پژوهشی روانشناسی و علوم تربیتی، سال 37، شماره 3، پائیز 1386، ص 101-119.
آری غیر از چند جمله بسیار مختصر و یک مثال، دیگر بخشهای مقاله، حتی جمله بندی های آن کاملا شبیه هم بود. از این قبیل اتفاقات گاه و بی گاه در مجلات علمی پژوهشی کشور مشاهده می شود. در این مقاله برآن هستم تا به کاوشی در علل و دلایل وقوع یک چنین پدیده ای پرداخته و با بهره گیری از نظرات اساتید و پژوهشگران و مسئولان امر راهکارهایی برای پیشگیری از وقوع این قبیل موارد پیشنهاد شود.
در یک جمع بندی کلی می توان عوامل چندی از جمله تعهد اخلاقی و علمی نویسنده، فضای نشریات علمی کشور، فرایند ارزیابی مقالات، آئین نامه ها و عملکرد کمیسیون بررسی نشریات علمی وزارت علوم، آئین نامه ارتقاء اعضاء هیئت علمی، رسانه های جمعی و ... را در وقوع این پدیده موثر دانست.
عدم تعهد علمی و اخلاقی نویسنده مقاله:
1. یکی از شروط نشریات علمی پژوهشی آن است که مقاله قبلا یا همزمان برای نشریه دیگری ارسال نشده باشد. نویسنده ای با سابقه ای که این شرط را نادیده می گیرد، به تعهد اخلاقی و علمی عمل نکرده است.
2. انگیزه های مالی نویسنده مقاله: برخی نشریات به نویسندگان مقاله حق التالیف پرداخت می کنند. از طرف دیگر مطابق مصوبه وزارت علوم، وقتی عضو هیئت علمی مرکزی، مقاله ای را در یک نشریه علمی پژوهشی منتشر کند، آن مرکز موظف است طبق محاسبات مشخص شده مبلغی را به نویسنده پرداخت کند.
3. انگیزه ارتقاء رتبه علمی: مطابق آئین نامه ارتقاء اعضاء هیئت علمی مراکز آموزشی و پژوهشی وزارت علوم، هر مقاله پژوهشی هفت امتیاز دارد. ارتقاء رتبه دانشگاهی علاوه بر افزایش اعتبار دانشگاهی، مزایای اقتصادی نیز برای عضو هیئت علمی به همراه دارد.
فضای عمومی نشریات علمی کشور:
4. عدم پایبندی به آئین نامه اعتبار نشریات علمی: مطابق آئین نامه اعتبار نشریات علمی، نشریات علمی پژوهشی باید به درج مقالاتی اقدام کنند که نتیجه یک پژوهش بوده و دربردارنده یک نوآوری باشد. مقاله مورد بحث اصولا یک مقاله پژوهشی نبوده و نوآوری هم در بر ندارد و صرفا یک مقاله مروری و ترویجی به حساب می آید.
5. امور داخلی نشریات علمی کشور: بقای یک نشریه علمی وابسته به کمیت و کیفیت مقالاتی است که دریافت و منتشر می کند. از طرف دیگر با توجه به کثرت مجلات علمی! کشور، تعداد مجلات علمی پژوهشی بیش از تعداد مقالات پژوهشی تولید شده است. نتیجه آنکه نشریات برای کسب اعتبار و بقای خویش دست به دامان اساتید شناخته شده می شوند و با اصرارهای مدام خود، زمینه های تهیه مقاله ترویجی در قالب پژوهشی و حتی ارسال مقاله مشابه به دو نشریه را فراهم می آورند.
6. با توجه به آئین نامه اعتبار نشریات علمی، نشریات علمی موظف بر چاپ 7-8 مقاله در هر شماره هستند. این امر باعث می شود در مواردی که یک نشریه با کمبود مقاله روبرو می شود(نشانه کمبود مقاله تاخیر زیاد نشریات علمی پژوهشی در چاپ مجله می باشد) برخی از مقالات را با توجه به درجه علمی یا موقعیت نویسنده آن یا حتی با ملاحظات دیگر، از فرایند ارزیابی خارج کرده و به نشر آن اقدام می کنند.
فرایند ارزیابی مقالات:
7. عدم صلاحیت ارزیابان: رسم نشریات علمی پژوهشی آن است که یک مقاله را برای سه داور ارسال می کنند. عبور از این مرحله به این معناست که آن مقاله مورد تایید جامعه علمی قرار دارد. حال سوالی مطرح می شود که چرا سه ارزیاب متوجه تکراری بودن یک مقاله نشده اند؟ عوامل چندی در این زمینه موثر است. برای مثال اساتید ارجمند تمایلی یا فرصتی برای خواندن مقالات داخلی ندارند. نشانه این آن است که اساتید داخلی کمتر به مقالات داخلی (البته به استثنای مقالات خودشان) ارجاع می دهند.
8. محدود بودن حوزه اطلاعات ارزیاب: عامل دیگر که در این مورد خاص نقش برجسته تری دارد آن است که ارزیابان یک نشریه تخصصی که در حوزه خاصی از علوم فعالیت می کند، معمولا از اساتید همان حوزه علمی انتخاب می شوند. این اساتید در بهترین شرایط مقالات نشریات علمی حوزه خود را مطالعه می کنند، اما نمی توان از آنها انتظار داشت که مجلات علمی دیگر رشته ها را هم مطالعه کنند. در مورد مورد بحث یکی از مقالات در نشریه تخصصی مدیریت و دیگری در نشریه تخصصی روانشناسی و علوم تربیتی چاپ شده و احتمالا برای ارزیابان محترم این امکان وجود نداشته که متوجه تکراری بودن مقاله بشوند.
9. تاخیر در چاپ مقاله و اختلال در فرایند ارزیابی: با توجه به اینکه مقاله مورد بحث در شماره پائیز 1386 مجله روانشناسی و علوم تربیتی و شماره تابستان 1387 فصلنامه مدیریت به چاپ رسیده است، کدام یک از دو نشریه فوق در فرایند ارزیابی بی دقتی کرده اند؟ در وهله اول به نظر می رسد فصلنامه دانش مدیریت که چند فصل بعد از مجله روانشناسی و علوم تربیتی منتشر شده، در ارزیابی بی دقتی کرده است. اما این دیدگاه مبتنی بر این پیش فرض است که مجله روانشناسی و علوم تربیتی واقعا در پائیز 1386 منتشر شده باشد. در این صورت می توانستیم انتظار داشته باشیم که ارزیابان فصلنامه دانش مدیریت متوجه تکراری بودن مقاله بشوند، اما تحقیق انجام شده نشان می دهد که شماره مورد بحث مجله روانشناسی و علوم تربیتی در اواخر تابستان 1387 منتشر شده است.
کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
10. نوع نگاه کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور به مسئله: نگاه صوری کمیسیون بررسی نشریات علمی به مسائل، عامل دیگری است که در این زمینه ایفای نقش کرده است. نداشتن تعریف روشن از مقاله پژوهشی، اعتماد به اعضاء هیئت تحریریه و ارزیابی های ادعا شده با وجود اینکه بسیاری از اعضاء هیئت تحریریه مجلات در جریان فعالیت های فصلنامه نیستند و حتی از مقالاتی که در نشریه منتشر می شود، خبر ندارند و ... با این نگاه صوری هیچگاه نشریه علمی نمی تواند نماینده جامعه علمی در کشور باشد.
11.ضعف عملکرد نظارتی کمیسیون بررسی نشریات علمی: کمیسیون بررسی نشریات علمی باید به دقت به وظیفه نظارتی خود عمل کند. چرا درصد بالایی از اعضاء هیئت تحریریه برخی از مجلات علمی پژوهشی از اعضاء مرکز وابسته هستند؟ چرا در یک شماره بیش از حد مجاز مقالات توسط اعضاء هیئت تحریریه نوشته شده است؟ چرا کمیسیون بررسی نشریات علمی تخصصی شدن نشریات را به جد دنبال نمی کند. وقتی صحبت از تخصصی شدن نشریات می شود، انتظار می رود که حتی نشریه ای تحت عنوان دانش مدیریت نداشته باشیم و هر یک از نشریات مدیریتی به یکی از حوزه های این دانش بپردازند. با این وضعیت تکلیف مجله روانشناسی و علوم تربیتی هم روشن می شود. البته باز هم این مجله از وضعیت بهتری برخوردار است چرا که نشریات علمی پژوهشی وابسته به دانشگاه ها(برای مثال دانشگاه شیراز) هر شماره به یک رشته اختصاص دارد و شرط دیگر آئین نامه مبنی بر اینکه در هر موضوع در هر سال دست کم دو شماره منتشر شود را رعایت نمی کنند. اگر کمیسیون بررسی نشریات تخصصی شدن حوزه فعالیت نشریات را دنبال می کرد و نشریات مجبور بودند حوزه فعالیت خودشان را در اساسنامه شان به دقت بیان کنند و آن را به اطلاع همگان برسانند و از پذیرش مقالاتی که اختصاص به حوزه فعالیتشان ندارد، خودداری می کردند، این قبیل اتفاقات کمتر رخ می داد. برای مثال اگر نشریه تخصصی که به مباحث عام روش تحقیق بپردازد در کشور وجود داشت و فصلنامه دانش مدیریت و مجله روانشناسی و علوم تربیتی از پذیرش مقاله ای عام در بحث روش خودداری می کردند، یک چنین اتفاقی نمی افتاد. آیا کمیسیون بررسی نشریات نباید برای این قبیل موارد(چاپ مقاله تکراری، انتشار دیرهنگام نشریه، چاپ مقاله ای که به صورت تخصصی وابسته به حوزه فعالیت آن نشریه نیست و ...) امتیاز منفی به نشریات بدهد؟
وزارت علوم تحقیقات و فناوری
12. ریشه تمامی این مشکلات را باید در قوانین بخشهای مختلف وزارت علوم دید. وقتی ارتقاء اعضاء مستلزم چاپ مقاله در نشریات علمی پژوهشی می شود نه کیفیت مقاله، زمینه های فساد در جامعه علمی فراهم می آید. استاد مقاله دانشجوی خود را به نام خود یا با کلی گذشت با نام مشترک چاپ می کند. با عدول از تعهدات اخلاقی و علمی چگونه می توان به توسعه پایدار و پویای علمی در کشور امید بست؟
13.رسانه های جمعی کشور
حضور رسانه های جمعی در بین عوامل یاد شده در چاپ مقاله مشابه در دو نشریه، در نگاه اول تعجب برانگیز است. رسانه های جمعی کشور چه نقشی می توانند در وقوع یا پیشگیری از این قبیل وقایع داشته باشند؟ اما متاسفانه جو سیاسی حاکم بر فضای رسانه ها باعث شده که بررسی مسائل علمی، تنها به مواردی توجه کنند که ارتباطی هم با سیاست داشته باشد. برای مثال در مورد اعتبار مدرک وزیر محترم کشور جناب آقای علی کردان، رسانه ها حساسیت به جایی به خرج داده و جامعه نسبت به این مسئله حساس شد. در مورد مقاله خانم دکتر ابتکار سایت الف مطلبی درج کرد و خانم ابتکار پاسخی به نشریه درج کننده خبر و سایت الف دادند و مسائل قدری روشن شد. این فضای سیاست زده رسانه های جمعی کشور باعث شده است که برخی از اساتید به دور از جو سیاسی و در حاشیه امن فعالیت های آکادمیک اقداماتی خلاف تعهدات اخلاقی و علمی انجام دهند. اگر رسانه های عمومی کشور در کنار مسائل سیاسی نسبت به این مسائل علمی و فرهنگی هم حساسیت نشان دهند، می توانند تاثیر بسزائی در پیشگیری از وقوع این امور که به جایگاه علمی اساتید و مراکز آموزشی و پژوهشی لطمه می زند داشته باشند.
دستیابی به جایگاه اول علمی در منطقه یکی از بخشهای سند چشم انداز بیست ساله کشور است. یکی از نشانه های توسعه علمی تعداد مقالات پژوهشی است که در مجلات علمی پژوهشی داخلی و مجلات ISI منتشر می شود. در سالهای اخیر در مورد جایگاه مجلات ISI و قرار گرفتن آن به عنوان معیار سنجش توسعه علمی تردیدهایی صورت گرفته و تلاش شده که حل مسائل داخلی و انعکاس آن در نشریات داخلی در اولویت قرار گیرد. اما این مسئله محقق نمی شود مگر با تلاش و نظارت تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی و مراکز آموزشی و پژوهشی و به بیان دیگر با شکل گرفتن جامعه علمی به معنایی که در ادبیات جامعه شناسی و فلسفه علم از آن یاد می شود.
چند روز پیش فصلنامه دانش مدیریت به دستم رسید. داشتم فهرست مقالات آن را می خواندم که نگاهم به عنوانی کاملا آشنا افتاد. نام مقاله و نویسنده را قبلا در مجله ای دیگر دیده بودم. به مجله قبلی مراجعه کردم و دریافتم که دو مقاله دقیقا مشابه است. تنها تفاوت این دو مقاله در آن بود که یکی روش تحقیق آمیخته را رویکردی برتر برای پژوهش در عرصه مدیریت و دیگری رویکردی برتر برای پژوهش در عرصه تعلیم و تربیت معرفی کرده بود. این دو مقاله عبارتند از:
1. روش تحقیق آمیخته: رویکردی برتر برای مطالعات مدیریت، ع.ب.ه، فصلنامه علمی پژوهشی دانش مدیریت، دوره 21 شماره 81، تابستان 1387، ص 19-37.
2. روش های تحقیق آمیخته: رویکردی برتر برای کند و کاو در مسائل نظام آموزشی و حل آنها، ع.ب.ه، مجله علمی پژوهشی روانشناسی و علوم تربیتی، سال 37، شماره 3، پائیز 1386، ص 101-119.
آری غیر از چند جمله بسیار مختصر و یک مثال، دیگر بخشهای مقاله، حتی جمله بندی های آن کاملا شبیه هم بود. از این قبیل اتفاقات گاه و بی گاه در مجلات علمی پژوهشی کشور مشاهده می شود. در این مقاله برآن هستم تا به کاوشی در علل و دلایل وقوع یک چنین پدیده ای پرداخته و با بهره گیری از نظرات اساتید و پژوهشگران و مسئولان امر راهکارهایی برای پیشگیری از وقوع این قبیل موارد پیشنهاد شود.
در یک جمع بندی کلی می توان عوامل چندی از جمله تعهد اخلاقی و علمی نویسنده، فضای نشریات علمی کشور، فرایند ارزیابی مقالات، آئین نامه ها و عملکرد کمیسیون بررسی نشریات علمی وزارت علوم، آئین نامه ارتقاء اعضاء هیئت علمی، رسانه های جمعی و ... را در وقوع این پدیده موثر دانست.
عدم تعهد علمی و اخلاقی نویسنده مقاله:
1. یکی از شروط نشریات علمی پژوهشی آن است که مقاله قبلا یا همزمان برای نشریه دیگری ارسال نشده باشد. نویسنده ای با سابقه ای که این شرط را نادیده می گیرد، به تعهد اخلاقی و علمی عمل نکرده است.
2. انگیزه های مالی نویسنده مقاله: برخی نشریات به نویسندگان مقاله حق التالیف پرداخت می کنند. از طرف دیگر مطابق مصوبه وزارت علوم، وقتی عضو هیئت علمی مرکزی، مقاله ای را در یک نشریه علمی پژوهشی منتشر کند، آن مرکز موظف است طبق محاسبات مشخص شده مبلغی را به نویسنده پرداخت کند.
3. انگیزه ارتقاء رتبه علمی: مطابق آئین نامه ارتقاء اعضاء هیئت علمی مراکز آموزشی و پژوهشی وزارت علوم، هر مقاله پژوهشی هفت امتیاز دارد. ارتقاء رتبه دانشگاهی علاوه بر افزایش اعتبار دانشگاهی، مزایای اقتصادی نیز برای عضو هیئت علمی به همراه دارد.
فضای عمومی نشریات علمی کشور:
4. عدم پایبندی به آئین نامه اعتبار نشریات علمی: مطابق آئین نامه اعتبار نشریات علمی، نشریات علمی پژوهشی باید به درج مقالاتی اقدام کنند که نتیجه یک پژوهش بوده و دربردارنده یک نوآوری باشد. مقاله مورد بحث اصولا یک مقاله پژوهشی نبوده و نوآوری هم در بر ندارد و صرفا یک مقاله مروری و ترویجی به حساب می آید.
5. امور داخلی نشریات علمی کشور: بقای یک نشریه علمی وابسته به کمیت و کیفیت مقالاتی است که دریافت و منتشر می کند. از طرف دیگر با توجه به کثرت مجلات علمی! کشور، تعداد مجلات علمی پژوهشی بیش از تعداد مقالات پژوهشی تولید شده است. نتیجه آنکه نشریات برای کسب اعتبار و بقای خویش دست به دامان اساتید شناخته شده می شوند و با اصرارهای مدام خود، زمینه های تهیه مقاله ترویجی در قالب پژوهشی و حتی ارسال مقاله مشابه به دو نشریه را فراهم می آورند.
6. با توجه به آئین نامه اعتبار نشریات علمی، نشریات علمی موظف بر چاپ 7-8 مقاله در هر شماره هستند. این امر باعث می شود در مواردی که یک نشریه با کمبود مقاله روبرو می شود(نشانه کمبود مقاله تاخیر زیاد نشریات علمی پژوهشی در چاپ مجله می باشد) برخی از مقالات را با توجه به درجه علمی یا موقعیت نویسنده آن یا حتی با ملاحظات دیگر، از فرایند ارزیابی خارج کرده و به نشر آن اقدام می کنند.
فرایند ارزیابی مقالات:
7. عدم صلاحیت ارزیابان: رسم نشریات علمی پژوهشی آن است که یک مقاله را برای سه داور ارسال می کنند. عبور از این مرحله به این معناست که آن مقاله مورد تایید جامعه علمی قرار دارد. حال سوالی مطرح می شود که چرا سه ارزیاب متوجه تکراری بودن یک مقاله نشده اند؟ عوامل چندی در این زمینه موثر است. برای مثال اساتید ارجمند تمایلی یا فرصتی برای خواندن مقالات داخلی ندارند. نشانه این آن است که اساتید داخلی کمتر به مقالات داخلی (البته به استثنای مقالات خودشان) ارجاع می دهند.
8. محدود بودن حوزه اطلاعات ارزیاب: عامل دیگر که در این مورد خاص نقش برجسته تری دارد آن است که ارزیابان یک نشریه تخصصی که در حوزه خاصی از علوم فعالیت می کند، معمولا از اساتید همان حوزه علمی انتخاب می شوند. این اساتید در بهترین شرایط مقالات نشریات علمی حوزه خود را مطالعه می کنند، اما نمی توان از آنها انتظار داشت که مجلات علمی دیگر رشته ها را هم مطالعه کنند. در مورد مورد بحث یکی از مقالات در نشریه تخصصی مدیریت و دیگری در نشریه تخصصی روانشناسی و علوم تربیتی چاپ شده و احتمالا برای ارزیابان محترم این امکان وجود نداشته که متوجه تکراری بودن مقاله بشوند.
9. تاخیر در چاپ مقاله و اختلال در فرایند ارزیابی: با توجه به اینکه مقاله مورد بحث در شماره پائیز 1386 مجله روانشناسی و علوم تربیتی و شماره تابستان 1387 فصلنامه مدیریت به چاپ رسیده است، کدام یک از دو نشریه فوق در فرایند ارزیابی بی دقتی کرده اند؟ در وهله اول به نظر می رسد فصلنامه دانش مدیریت که چند فصل بعد از مجله روانشناسی و علوم تربیتی منتشر شده، در ارزیابی بی دقتی کرده است. اما این دیدگاه مبتنی بر این پیش فرض است که مجله روانشناسی و علوم تربیتی واقعا در پائیز 1386 منتشر شده باشد. در این صورت می توانستیم انتظار داشته باشیم که ارزیابان فصلنامه دانش مدیریت متوجه تکراری بودن مقاله بشوند، اما تحقیق انجام شده نشان می دهد که شماره مورد بحث مجله روانشناسی و علوم تربیتی در اواخر تابستان 1387 منتشر شده است.
کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
10. نوع نگاه کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور به مسئله: نگاه صوری کمیسیون بررسی نشریات علمی به مسائل، عامل دیگری است که در این زمینه ایفای نقش کرده است. نداشتن تعریف روشن از مقاله پژوهشی، اعتماد به اعضاء هیئت تحریریه و ارزیابی های ادعا شده با وجود اینکه بسیاری از اعضاء هیئت تحریریه مجلات در جریان فعالیت های فصلنامه نیستند و حتی از مقالاتی که در نشریه منتشر می شود، خبر ندارند و ... با این نگاه صوری هیچگاه نشریه علمی نمی تواند نماینده جامعه علمی در کشور باشد.
11.ضعف عملکرد نظارتی کمیسیون بررسی نشریات علمی: کمیسیون بررسی نشریات علمی باید به دقت به وظیفه نظارتی خود عمل کند. چرا درصد بالایی از اعضاء هیئت تحریریه برخی از مجلات علمی پژوهشی از اعضاء مرکز وابسته هستند؟ چرا در یک شماره بیش از حد مجاز مقالات توسط اعضاء هیئت تحریریه نوشته شده است؟ چرا کمیسیون بررسی نشریات علمی تخصصی شدن نشریات را به جد دنبال نمی کند. وقتی صحبت از تخصصی شدن نشریات می شود، انتظار می رود که حتی نشریه ای تحت عنوان دانش مدیریت نداشته باشیم و هر یک از نشریات مدیریتی به یکی از حوزه های این دانش بپردازند. با این وضعیت تکلیف مجله روانشناسی و علوم تربیتی هم روشن می شود. البته باز هم این مجله از وضعیت بهتری برخوردار است چرا که نشریات علمی پژوهشی وابسته به دانشگاه ها(برای مثال دانشگاه شیراز) هر شماره به یک رشته اختصاص دارد و شرط دیگر آئین نامه مبنی بر اینکه در هر موضوع در هر سال دست کم دو شماره منتشر شود را رعایت نمی کنند. اگر کمیسیون بررسی نشریات تخصصی شدن حوزه فعالیت نشریات را دنبال می کرد و نشریات مجبور بودند حوزه فعالیت خودشان را در اساسنامه شان به دقت بیان کنند و آن را به اطلاع همگان برسانند و از پذیرش مقالاتی که اختصاص به حوزه فعالیتشان ندارد، خودداری می کردند، این قبیل اتفاقات کمتر رخ می داد. برای مثال اگر نشریه تخصصی که به مباحث عام روش تحقیق بپردازد در کشور وجود داشت و فصلنامه دانش مدیریت و مجله روانشناسی و علوم تربیتی از پذیرش مقاله ای عام در بحث روش خودداری می کردند، یک چنین اتفاقی نمی افتاد. آیا کمیسیون بررسی نشریات نباید برای این قبیل موارد(چاپ مقاله تکراری، انتشار دیرهنگام نشریه، چاپ مقاله ای که به صورت تخصصی وابسته به حوزه فعالیت آن نشریه نیست و ...) امتیاز منفی به نشریات بدهد؟
وزارت علوم تحقیقات و فناوری
12. ریشه تمامی این مشکلات را باید در قوانین بخشهای مختلف وزارت علوم دید. وقتی ارتقاء اعضاء مستلزم چاپ مقاله در نشریات علمی پژوهشی می شود نه کیفیت مقاله، زمینه های فساد در جامعه علمی فراهم می آید. استاد مقاله دانشجوی خود را به نام خود یا با کلی گذشت با نام مشترک چاپ می کند. با عدول از تعهدات اخلاقی و علمی چگونه می توان به توسعه پایدار و پویای علمی در کشور امید بست؟
13.رسانه های جمعی کشور
حضور رسانه های جمعی در بین عوامل یاد شده در چاپ مقاله مشابه در دو نشریه، در نگاه اول تعجب برانگیز است. رسانه های جمعی کشور چه نقشی می توانند در وقوع یا پیشگیری از این قبیل وقایع داشته باشند؟ اما متاسفانه جو سیاسی حاکم بر فضای رسانه ها باعث شده که بررسی مسائل علمی، تنها به مواردی توجه کنند که ارتباطی هم با سیاست داشته باشد. برای مثال در مورد اعتبار مدرک وزیر محترم کشور جناب آقای علی کردان، رسانه ها حساسیت به جایی به خرج داده و جامعه نسبت به این مسئله حساس شد. در مورد مقاله خانم دکتر ابتکار سایت الف مطلبی درج کرد و خانم ابتکار پاسخی به نشریه درج کننده خبر و سایت الف دادند و مسائل قدری روشن شد. این فضای سیاست زده رسانه های جمعی کشور باعث شده است که برخی از اساتید به دور از جو سیاسی و در حاشیه امن فعالیت های آکادمیک اقداماتی خلاف تعهدات اخلاقی و علمی انجام دهند. اگر رسانه های عمومی کشور در کنار مسائل سیاسی نسبت به این مسائل علمی و فرهنگی هم حساسیت نشان دهند، می توانند تاثیر بسزائی در پیشگیری از وقوع این امور که به جایگاه علمی اساتید و مراکز آموزشی و پژوهشی لطمه می زند داشته باشند.
