این «رتبه‌های علمی جهانی» چقدر اعتبار دارند؟

از خبرگزاری مهر

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری پر استنادترین دانشمندان ایرانی در سه رشته مهندسی، شیمی و فیزیک در پایگاه بین المللی استنادی ISI و رتبه جهانی ایران در 42 رشته علمی را اعلام کرد که این رتبه ها در جدولی در خبرگزاری مهر منتشر شده است.

جعفر مهراد در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه ایران از نظر آماری در سال 2008 در تولید علم به طور چشمگیری موفقیت به دست آورده است، گفت: در این سال تولید علم ایران به 13 هزار و 568 مقاله رسید در حالیکه در سال 2007 تعداد 9 هزار و 61 مقاله از ایران در ISI به ثبت رسیده است.

وی با اشاره به آمار تولیدات علمی ایران در 40 روز گذشته از ابتدای سال 2009 میلادی گفت: تولید علم ایران در 40 روز اخیر به هزار و 654 مقاله رسیده است.

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری اظهار داشت: وقتی این رقم را با 24 ژانویه 2009 مقایسه می کنیم، مشاهده می شود که بیش از 600 مورد بر تولیدات علم ایران در فاصله 2 هفته تولید شده است.

رتبه ایران در رشته های مختلف

مهندسی نفت / 8
پزشکی تروپیکال / 9
نساجی / 9
شیمی و بلور شناسی / 11
ترودینامیک / 12
مهندسی ساخت / 12
شیمی آلی / 13
ریاضی کاربردی / 13
زمین شناسی / 13
پلیمر / 14
مهندسی شیمی / 15
مکانیک / 15
فیزیک / 15
ریاضی / 15
مهندسی هسته ای / 15
مهندسی صنعتی / 15
سوخت و انرژی / 16
علوم دامی و لبنی / 16
مهندسی عمران / 17
کامپیوتر / 17
شیمی پزشکی / 18
مهندسی فلزات / 18
کشاورزی / 18
پزشکی داخلی / 19
دامپزشکی / 19
سم شناسی / 19
اتوماسیون / 19
سیستمهای کنترل / 19
سرامیک / 19
مهندسی اقیانوس شناسی / 19
شیمی تجزیه / 20
ارتباطات راه دور / 20
تکنولوژی ساختمان / 20
شیمی فیزیک / 20
صنایع غذایی / 20
نانوفناوری / 20
شیمی کاربردی / 20
تحقیق در عملیات / 21
علم مدیریت / 21
علوم کامپیوتر جنبه سخت افزاری / 21
منابع آب / 21
کتابداری و اطلاع رسانی / 21

آیا واقعا «تعداد مقالات ثبت شده از یک کشور در پایگاه آی‌اس‌آی » یک شاخص معتبر و پذیرفته شده در سطح جوامع علمی است و رتبه‌ی جهانی آن کشور را در رشته‌های مختلف نشان می‌دهد؟ لطفا اگر کسی چنین ادعایی دارد، لطف کند و برای خوانندگان این بلاگ که اغلب دانشگاهی هستند، چند مرجع علمی ارایه دهند تا ببینیم چند کشور دیگر از چنین آمارهایی برای نشان دادن پیشرفت علمی خود استفاده کرده یا می‌کنند.

متاسفانه آمارهای مشابه توسط مسولان بلندبالا و در محافل خبری آنقدر تکرار شده‌ است، که انگار تردیدی در اعتبار آن نیست. پس هزاران مقاله‌ای آی‌اس‌ای که من آن‌ها را spam-papers می نامم و مثل قارچ تولید می‌شوند، و انبوهی از ارجاعات مقالات به خود کجا محاسبه شده است؟

در این‌که در چند سال گذشته و با و بدون حضور دانش‌جویان دکتری‌، جهش قابل توجهی در بخش‌هایی از پژوهش‌--نسبت به گذشته‌ی کم‌بار-- رخ داده شکی نیست. اما، واقعاً کی باور می‌کند که ما مثلاً الان در جهان در رشته‌ی کامپیوتر در رتبه‌ی ۱۷ باشیم؟ آخر کدام اختراع یا کاربرجسته‌ی بین‌المللی، چه در بعد تکنولوژیکی یا نظری در این رشته انجام داده‌ایم؟ چند تا کتاب غیر ترجمه‌ای در این رشته نوشته‌ایم؟ اگر این رتبه‌ها واقعی اند، قاعدتاً باید متخصصان و اساتید در هر رشته این تحولات را از نزدیک لمس کرده باشند.

آیا این آمارها تنها برای دلخوشی عموم و اهداف زودگذر تهیه و ارایه نمی‌شوند؟