یادداشتهاى یک سردبیر: مقدمه
حمید رضا صادق محمدی | جمعه, ۲ اسفند ۱۳۸۷
به نام خداوند جان و خرد
با سلام و احترام به خوانندگان گرامى
گهگاه که اشتغال به گرفتاریهاى شغلى و امور اجرایى مجال اندکى را فراهم مى سازد، سعى مى کنم حسب ارتباط کارى به برخى سایتهاى اینترنتى مرتبط مراجعه نموده و برخى نکات کلیدى را مرور کنم و از آنها بیاموزم یا در جریان اهم مباحث آنها قرار گیرم. یکى از این سایتها که تقریباً از آغازین روزهاى فعالیت کم و بیش مورد توجه بنده بوده سایت "استادان علیه تقلب" است. بهر ترتیب تصمیم گرفتم بر اساس تجارب شخصى هر از چندى برخى مطالب را مرتبط با این سایت به رشته تحریر در آورده و تحت عنوان "یادداشتهاى یک سردبیر" با خوانندگان محترم در میان بگذارم.
به جهت پیشگیرى از اطناب کلام در هر یادداشت و توجه دادن مخاطبان به کلیت موضوع بهتر دیدم چند موضوع را در مقدمه حاضر تقدیم نمایم. حدود ده سال پیش بود که با پشتیبانى پژوهشکده برق جهاد دانشگاهى و با همت و همکارى جمعى از استادان محترم و نام آشناى کشور در عرصه مهندسى برق و کامپیوتر سنگ بناى دو نشریه تخصصى با عناوین "نشریه مهندسى برق و مهندسى کامپیوتر ایران" و "Iranian Journal of Electrical and Computer Engineering" به ترتیب به زبانهاى فارسى و انگلیسى گذارده شد و از اوان فعالیت این نشریات اینجانب افتخار یافتم تا به عنوان سردبیر در خدمت جامعه علمى کشور باشم. فراز و نشیبهاى این دهه فعالیت تجارب ذیقیمتى را به دنبال داشته است، کافى است اشاره نمایم که در طى این مدت بیش از 1100 مقاله فارسى یا انگلیسى از حدود پنجاه کشور جهان مراحل داورى را گذرانده یا مى گذراند و با بیش از 1200 داور ایرانى و خارجى همکارى داشته ایم که اکثر آنها غیر ایرانیان ساکن کشورهاى توسعه یافته از بعد علمى و صنعتى هستند. شایان ذکر است که جمع کثیرى از این داوران از مبرزترین متخصصان ایران و جهان بشمار مى آیند. این مهم که شاید مجال آن براى کمتر نشریه تخصصى ایرانى فراهم آمده باشد، تجربیاتى را در مورد ارتکاب تقلب از سوى برخى افراد ایرانى و خارجى و سعى در پیشگیرى از آن در حوزه مقالات به دنبال داشته است که امیدوارم در میان گذاردن آنها موجب کاهش این ناهنجارى به ویژه در جامعه علمى کشور شود. پیش از این نیز قصد داشتم این تجارب را در منظر متخصصان ذیربط مطرح سازم اما طرح آن را در اغلب مجامع یا سایتهاى اینترنتى به مصلحت ندیدم، زیرا گمان داشتم که در آن صورت گستره چنین تقلباتى بسیار بیشتر از آنچه هست نمود یابد و موجب بدگمانى به اصالت تولیدات علمى کشور شود. حتى به دلیل مشابه از طرح آن در سرمقالات نشریه هاى یاد شده نیز اجتناب ورزیدم. خوشبختانه سایت "استادان علیه تقلب" که به همت برخى استادان دلسوز فراهم آمده است فضایى تخصصى را پدید آورده است که بنده را از چنین دغدغه هایى از بابت طرح این مباحث در این محیط بى نیاز ساخته است.
هر چند احتمال مى رود بیان این تجربیات و توضیح درباره آنها بندرت مورد سوء استفاده در ارتکاب تقلب قرار گرفته و موجب پیچیده تر شدن تقلبها گردد، اما نگارنده این نوشتار اعتقاد دارد که تاثیر آن در اجتناب از تقلب و یا شناسایى به موقع آن در عرصه اخلاق حرفه اى مى تواند بسیار بیشتر باشد و به تنقیح فضاى علمى کشور از این جهت کمک نماید. نکته دیگر آن است که در طى یادداشتهاى آتى سعى خواهد شد در بیان هر تجربه از مواجهه با تقلب (طبعاً بدون اشاره به هویت افراد متخلف)، توضیحاتى نیز از شیوه هاى افزودن احتمال شناسایى آن مطرح گردد تا مورد استفاده دیگران نیز قرار گیرد. همچنین بنا بر این خواهد بود که صرفاً مباحث در حوزه اخلاق حرفه اى طرح شود و از ورود به سایر حوزه هاى اجتماعى و ... پرهیز گردد تا حتى الامکان از در افتادن به ورطه عوام زدگى اجتناب شود.
از جمله موارد دیگرى که به امید خدا در این یادداشتها مورد اشاره قرار خواهد گرفت شیوه هاى برخورد ارشادى و یا تنبیهى با متخلفان در حوزه تقلب است، حداقل در حوزه نشریات علمى و تخصصی. البته به نظر مى رسد مقابله با این ناهنجارى ها در جامعه علمى نیازمند آسیب شناسى عمیق تر و اتخاذ ساز و کارهاى مناسب و شیوه هاى موثرتر قانونى از سوى مراجع رسمى ذیربط در کشور باشد، همچنین لازمه این امر همفکرى و همکارى در این زمینه و فراهم آوردن مجال لازم براى بحث و تبادل نظر مى باشد که از این حیث تاسیس و فعالیت سایت "استادان علیه تقلب" یکى از اقدامات شایسته در این حوزه است.
کلام آخر این مقدمه آن است که به هیچ عنوان طرح مطالب در این یادداشتها به مفهوم آن نیست که چنین تقلبهایى قبلاً توسط دیگران طرح نگردیده است و براى نخستین بار مورد بحث قرار مى گیرد. نگارنده نیک آگاه است که موارد چندى از این تخلفات به کرات طرح شده اند و حتى دوستانى در همین سایت به آنها اشاره نموده اند. تاکید بر موارد صرفاً به جهت آگاهى و یادآورى بیشتر با عنایت به تدوام چنین تخلفاتى در عرصه توسعه روزافزون علمى کشور در حوزه آموزش عالى به ویژه تحصیلات تکمیلى و نیز افزایش تولیدات علمى متخصصان ایرانى است که لزوم توجه بیش از پیش به حفظ سلامت لازم در این عرصه را اهمیت بخشیده است.
امیدوارم با دریافت و مطالعه نظرات خوانندگان محترم در مورد یادداشتهاى سردبیر، در آینده مطالب مورد نظر را با غناى بیشترى که مفید فایده این عزیزان باشد تقدیم دارم.
به امید حق
با سلام و احترام به خوانندگان گرامى
گهگاه که اشتغال به گرفتاریهاى شغلى و امور اجرایى مجال اندکى را فراهم مى سازد، سعى مى کنم حسب ارتباط کارى به برخى سایتهاى اینترنتى مرتبط مراجعه نموده و برخى نکات کلیدى را مرور کنم و از آنها بیاموزم یا در جریان اهم مباحث آنها قرار گیرم. یکى از این سایتها که تقریباً از آغازین روزهاى فعالیت کم و بیش مورد توجه بنده بوده سایت "استادان علیه تقلب" است. بهر ترتیب تصمیم گرفتم بر اساس تجارب شخصى هر از چندى برخى مطالب را مرتبط با این سایت به رشته تحریر در آورده و تحت عنوان "یادداشتهاى یک سردبیر" با خوانندگان محترم در میان بگذارم.
به جهت پیشگیرى از اطناب کلام در هر یادداشت و توجه دادن مخاطبان به کلیت موضوع بهتر دیدم چند موضوع را در مقدمه حاضر تقدیم نمایم. حدود ده سال پیش بود که با پشتیبانى پژوهشکده برق جهاد دانشگاهى و با همت و همکارى جمعى از استادان محترم و نام آشناى کشور در عرصه مهندسى برق و کامپیوتر سنگ بناى دو نشریه تخصصى با عناوین "نشریه مهندسى برق و مهندسى کامپیوتر ایران" و "Iranian Journal of Electrical and Computer Engineering" به ترتیب به زبانهاى فارسى و انگلیسى گذارده شد و از اوان فعالیت این نشریات اینجانب افتخار یافتم تا به عنوان سردبیر در خدمت جامعه علمى کشور باشم. فراز و نشیبهاى این دهه فعالیت تجارب ذیقیمتى را به دنبال داشته است، کافى است اشاره نمایم که در طى این مدت بیش از 1100 مقاله فارسى یا انگلیسى از حدود پنجاه کشور جهان مراحل داورى را گذرانده یا مى گذراند و با بیش از 1200 داور ایرانى و خارجى همکارى داشته ایم که اکثر آنها غیر ایرانیان ساکن کشورهاى توسعه یافته از بعد علمى و صنعتى هستند. شایان ذکر است که جمع کثیرى از این داوران از مبرزترین متخصصان ایران و جهان بشمار مى آیند. این مهم که شاید مجال آن براى کمتر نشریه تخصصى ایرانى فراهم آمده باشد، تجربیاتى را در مورد ارتکاب تقلب از سوى برخى افراد ایرانى و خارجى و سعى در پیشگیرى از آن در حوزه مقالات به دنبال داشته است که امیدوارم در میان گذاردن آنها موجب کاهش این ناهنجارى به ویژه در جامعه علمى کشور شود. پیش از این نیز قصد داشتم این تجارب را در منظر متخصصان ذیربط مطرح سازم اما طرح آن را در اغلب مجامع یا سایتهاى اینترنتى به مصلحت ندیدم، زیرا گمان داشتم که در آن صورت گستره چنین تقلباتى بسیار بیشتر از آنچه هست نمود یابد و موجب بدگمانى به اصالت تولیدات علمى کشور شود. حتى به دلیل مشابه از طرح آن در سرمقالات نشریه هاى یاد شده نیز اجتناب ورزیدم. خوشبختانه سایت "استادان علیه تقلب" که به همت برخى استادان دلسوز فراهم آمده است فضایى تخصصى را پدید آورده است که بنده را از چنین دغدغه هایى از بابت طرح این مباحث در این محیط بى نیاز ساخته است.
هر چند احتمال مى رود بیان این تجربیات و توضیح درباره آنها بندرت مورد سوء استفاده در ارتکاب تقلب قرار گرفته و موجب پیچیده تر شدن تقلبها گردد، اما نگارنده این نوشتار اعتقاد دارد که تاثیر آن در اجتناب از تقلب و یا شناسایى به موقع آن در عرصه اخلاق حرفه اى مى تواند بسیار بیشتر باشد و به تنقیح فضاى علمى کشور از این جهت کمک نماید. نکته دیگر آن است که در طى یادداشتهاى آتى سعى خواهد شد در بیان هر تجربه از مواجهه با تقلب (طبعاً بدون اشاره به هویت افراد متخلف)، توضیحاتى نیز از شیوه هاى افزودن احتمال شناسایى آن مطرح گردد تا مورد استفاده دیگران نیز قرار گیرد. همچنین بنا بر این خواهد بود که صرفاً مباحث در حوزه اخلاق حرفه اى طرح شود و از ورود به سایر حوزه هاى اجتماعى و ... پرهیز گردد تا حتى الامکان از در افتادن به ورطه عوام زدگى اجتناب شود.
از جمله موارد دیگرى که به امید خدا در این یادداشتها مورد اشاره قرار خواهد گرفت شیوه هاى برخورد ارشادى و یا تنبیهى با متخلفان در حوزه تقلب است، حداقل در حوزه نشریات علمى و تخصصی. البته به نظر مى رسد مقابله با این ناهنجارى ها در جامعه علمى نیازمند آسیب شناسى عمیق تر و اتخاذ ساز و کارهاى مناسب و شیوه هاى موثرتر قانونى از سوى مراجع رسمى ذیربط در کشور باشد، همچنین لازمه این امر همفکرى و همکارى در این زمینه و فراهم آوردن مجال لازم براى بحث و تبادل نظر مى باشد که از این حیث تاسیس و فعالیت سایت "استادان علیه تقلب" یکى از اقدامات شایسته در این حوزه است.
کلام آخر این مقدمه آن است که به هیچ عنوان طرح مطالب در این یادداشتها به مفهوم آن نیست که چنین تقلبهایى قبلاً توسط دیگران طرح نگردیده است و براى نخستین بار مورد بحث قرار مى گیرد. نگارنده نیک آگاه است که موارد چندى از این تخلفات به کرات طرح شده اند و حتى دوستانى در همین سایت به آنها اشاره نموده اند. تاکید بر موارد صرفاً به جهت آگاهى و یادآورى بیشتر با عنایت به تدوام چنین تخلفاتى در عرصه توسعه روزافزون علمى کشور در حوزه آموزش عالى به ویژه تحصیلات تکمیلى و نیز افزایش تولیدات علمى متخصصان ایرانى است که لزوم توجه بیش از پیش به حفظ سلامت لازم در این عرصه را اهمیت بخشیده است.
امیدوارم با دریافت و مطالعه نظرات خوانندگان محترم در مورد یادداشتهاى سردبیر، در آینده مطالب مورد نظر را با غناى بیشترى که مفید فایده این عزیزان باشد تقدیم دارم.
به امید حق
Javad Donyagar