Professors Against Plagiarism

استادان علیه تقلب

مبارزه با تخلف و تقلب علمی در دانشگاه‌ها

این بلاگ به همت تعدادی از استادان دانشگاه‌های کشور ایجاد شده و هدف آن مبارزه با تخلف یا تقلب علمی در دانشگاه است

مقدمه

به‌نام خداوند هستی و هم راستی

این بلاگ به همت تعدادی از استادان دانشگاه‌های کشور ایجاد شده است و هدف آن مبارزه با تخلف و تقلب علمی در دانشگاه‌ها چه از سوی دانش‌جویان و چه از سوی اعضای هیات علمی است. متاسفانه ما شاهد گسترش حرکت‌های غیر اخلاقی در فضای علمی کشور هستیم که با انگیزه‌هایی چون اخذ مدرک، پذیرش یا ارتقای مرتبه‌ی دانشگاهی صورت می‌گیرتد.

ما با هرگونه تقلب مخالفیم و سکوت در برابر آن‌را هم جایز نمی‌دانیم. در این بلاگ قصد داریم برخی موارد و روش‌های تقلب‌ را بیان و ضمن آموزش به دانش‌جویان و تلاش برای اشاعه‌ی اخلاق و آداب حرفه‌ای در جمع خودمان‌، مسولان را وادار کنیم تا به مشکل تقلب و ریشه‌های آن واکنش جدی نشان دهند.

۲۱ مرداد ۱۳۸۷

استادان یا پژوهشگران حامی

حمایت

اگر می‌خواهید نامتان به‌عنوان یکی از حامیان ذکر شود، نام کامل و آدرس وبگاه خود را به آدرس ghodsi_AT_sharif_DOT_edu ارسال نمایید و در صورت تغییر گروه حامی ما را مطلع کنید..

تعداد زیادی آدرس بلاگ خود را فرستاده‌اند که متاسفانه امکان استفاده از آن به‌جای وبگاه نیست.

بایگانی مطالب

آخرین نظرات

موضوع مناسب، استاد راهنمای مناسب

محمد قدسی | جمعه, ۱۰ مهر ۱۳۸۸

قسمت سوم
موضوع مناسب، استاد راهنمای مناسب
«ذهن زیبا» نام فیلمی است که بر اساس زندگی جان نش ریاضی دان برجسته و برنده جایزه نوبل، که در نوشتار قبل نیز ذکر خیری از ایشان شد، ساخته شده و در تلویزیون ایران نیز نمایش داده شده است. در اوایل فیلم می‌بینیم که نش در دانشگاه هاروارد دوره فوق لیسانس را به اتمام رسانده و آماده ورود به دوره دکترا می‌شود. استادان و دانشجویان از او انتقاد می‌کنند که هم دوره‌هایت، که از تو بسیار کم استعدادتر بودند، مدتی است که به طور جدی درگیر کار شده اند و هر یک تاکنون چندین مقاله منتشر کرده اند، آن وقت تو همینطور علاف در دانشگاه می‌گردی. و نش جوابی ساده و در عین حال قابل تامل به آنها می‌دهد: «هنوز موضوعی که توجهم را جلب کند را پیدا نکرده ام.» وی البته پس از مدتی موضوعش را پیدا کرد، نظریه بازی‌ها، و نه تنها تحقیقات دکترا بلکه تمام عمرش را بر آن صرف کرد و جایزه نوبل را هم در نهایت به خاطر همین موضوع گرفت.

انتخاب موضوع بسیار مهم است و این اهمیت از دو جنبه قابل بررسی است، عام و خاص. از جنبه عامل موضوع باید نه بیش از حد گسترده باشد که زمان زیادی برای مطالعه بخواهد نه بسیار ریز باشد. نه زیاد مشکل باشد که پس از چند سال تلاش بفهمیم انجام آن از عهده ما خارج است نه آنقدر ساده که بی ارزش به نظر بیاید. نه خیلی کهنه باشد که هر کس بخت خود را بر آن آزموده باشد و نه آنقدر نو که هیچ پیش زمینه ای در مورد آن وجود نداشته باشد. برای انتخاب موضوع از این جنبه، استاد راهنما کمک زیادی به دانشجو میکند.

اما انتخاب موضوع از دیدگاه خاص فقط به خود دانشجو بر می‌گردد. این دیدگاه در بسیاری موارد بی‌ارزش شمرده می‌شود و به کسانی که به دنبال موضوعی جالب توجه می‌گردند گفته می‌شود که مگر قحطی موضوع شده است، این همه موضوع زودتر یکی را انتخاب و کار را شروع کن. شکی نیست که در هر رشته علمی شاخه‌های متعددی وجود دارد و در هر شاخه موضوعات بسیاری هست که می‌توان بر روی آنها کار پژوهشی انجام داد. با این وجود برخی موضوعات علاقه پژوهشگر را برمی‌انگیزد و پژوهشگر را در موقعیتی قرار می‌دهد که شب و روز به موضوع فکر کند و در ذهنش به دنبال راه حل‌های ممکنه برای آن و سبک و سنگین کردن آنها بپردازد و به بیان دیگر پژوهنده عاشق کار پژوهشی خود می‌شود. استاد راهنما نیز در این راه حرکات دانشجو را زیر نظر دارد و هر زمان که احساس کند مسیر او نادرست است آن را اصلاح می‌کند و کار پژوهشی سرانجام به بار می‌نشیند و همه چیز به خوبی و خوشی تمام می‌شود. اما چه چرا این پروسه بسیاری اوقات به گونه ای دیگر طی می‌شود؟

در دانشگاه‌های خارجی معمولا روال این است که شخصی که قصد دارد در تحصیلات تکمیلی، و به طور مشخص دکترا، وارد دانشگاه شود ابتدا موضوع مورد نظر خود را انتخاب می‌کند و به پژوهش‌هایی مقدماتی در رابطه با آن می‌پردازد و در نهایت طرح پژوهش یا پروپوزال خود را می‌نویسد و بعد به جستجو در دانشگاه‌های مختلف می‌پردازد و ضمن سبک سنگین کردن دانشگاه‌ها از نظر امکانات، به دنبال استادی می‌گردد که در علاقمند به آن زمینه پژوهشی باشد. پس از تصمیم گیری متقاضی با استاد مورد نظر تماس می‌گیرد و پروپوزال و رزومه خود را برای او می‌فرستد، اگر مورد توجه قرار گرفت در دانشگاه پذیرش می‌شود وگرنه بخت خود را با استادی دیگر یا در دانشگاهی دیگر می‌آزماید. در برخی دانشگاه‌های خارجی نیز تماس با استاد ضرورتی ندارد و پس از فرستادن پروپوزال دانشگاه به تشخیص خود آن را به استادی می‌دهد و بعد نظر وی را جویا می‌شود.

در ایران پذیرش مقطع تحصیلات تکمیلی منوط به موفقیت در آزمونی رقابتی است. این آزمون در مورد بعضی مقاطع و دانشگاه‌ها به تنهایی تعیین کننده است و در موارد دیگر شخص پس از آن بایستی شخص از صافی مصاحبه شفاهی نیز عبور کند. کسی که به این طریق وارد دانشگاه می‌شود فرصت دارد که در محیط دانشگاه و با راهنمایی گرفتن از استادان مختلف موضوعی برای خود انتخاب کند و به راهنمایی استادی، که باز هم خود انتخاب می‌کند، کار را شروع نماید. این روش از آن رو که دانشجو در انتخاب موضوع تنها نیست و می‌تواند از کمک استادان برخوردار شود بهتر از روش دانشگاه‌های خارجی می‌نماید ولی مشکلاتی نیز وجود دارد.

مصاحبه شفاهی که قرار است معلومات علمی داوطلب را بسنجد در مواردی به صورت ابزاری در می‌آید تا استادان روشی مشابه دانشگاه‌های خارجی را در پیش گیرند بدین معنا که در این مصاحبه دانشجویانی که از قبل موضوع پژوهش خود را در اختیار استاد قرار داده اند و موافقت وی را جلب نموده اند پذیرش می‌شوند. این دانشجویان معمولا از دانشجویان قبلی همان دانشگاه و به طور مشخص همان استاد هستند. بزرگترین اشکال این شیوه این است که مخالف انصاف است. توجه داشته باشید که کسی که برای دانشگاه خارجی اقدام می‌کند فقط یک رزومه و پروپوزال می‌فرستد اما در ایران شخص به سختی برای شرکت در آزمون ورودی درس خوانده است و با وجود برتری علمی ، فقط به دلیل ناآشنایی با استادان، در مصاحبه مردود می‌شود. ایراد دیگر این روش آن است که شخص ممکن است به دلیل اصرار و علاقه ای که برای ورود به مقطع بالاتر دارد حاضر به پذیرش موضوعی شود که به هیچ وجه بدان علاقه ای ندارد.

اگر این فرض را کنار بگذاریم و در نظر بگیریم که داوطلبان بدون مصاحبه و یا با مصاحبه ای صرفا علمی گزینش می‌شوند نیز مشکل به تمامی حل نمی‌شود. دانشجویان در کلاس‌های اساتید مختلف شرکت می‌کنند و به این فکر می‌کنند که بایستی موضوع برای کار و همچنین استادی برای راهنمایی انتخاب کنند. متاسفانه در بسیاری موارد ترتیب انتخاب، موضوع و بعد استاد، برعکس می‌شود و دانشجو یکی از استادان را با معیاری مانند خوش اخلاقی، مرتبه علمی، تسلط به فن تدریس و در موارد معدودی هم آسانگیری! انتخاب می‌کند و بعد دانشجو با استاد وارد مذاکره می‌شود بدون اینکه اساسا موضوعی را از قبل انتخاب نموده باشد. استاد موضوعاتی محدود را به دانشجو پیشنهاد می‌کند و دانشجو هم که تصمیم خود را به صورت قطعی برای انتخاب استاد گرفته است، بدون اینکه با سراغ بقیه موضوعات و استادان برود، بلاخره یکی را قبول می‌کند. حال دانشجو، مانند دانشجوی پاراگراف قبل، موضوعی دارد که خود آن را انتخاب نکرده است و این احتمال وجود دارد که هیچ علاقه ای به آن نداشته باشد و چون انگیزش کافی ندارد به اندازه کافی به تحقیق و پژوهش نمی‌پردازد و بنابراین پس از گذشت چند سال کار متوجه می‌شود که به نتیجه مطلوبی نرسیده است.

حالت دیگر زمانی است که دانشجو با علاقه به دنبال موضوع برای خود می‌گردد و در نهایت آنچه که می‌خواهد را پیدا می‌کند ولی بعد از آن در پی انتخاب استاد نه بر اساس موضوع بلکه بر اساس معیار های گفته شده بر می‌آید و یا اینکه اساسا متوجه می‌شود که هیچ استادی در دانشگاه در این زمینه کار نمی‌کند. در این موقعیت استاد با پیشنهادی راهنمایی پایان نامه ای مواجه می‌شود که با سوابق کاری قبلی و علایق فعلی اش هیچ تناسبی ندارد. بسیاری اساتید چنین پیشنهاداتی را نمی‌پذیرند ولی برخی نیز در مقابل اصرار دانشجو تسلیم می‌شوند. حال دانشجو روی موضوع کار می‌کند و گزارش کارش را به استاد می‌دهد ولی استاد از آن سر در نمی‌آورد و اصولا بحث کردن و مطالعه چنین موضوعی را ملال آور می‌بیند. دانشجو سوال می‌کند و استاد که جواب آن را نمی‌داند پس برای جلوگیری از سوالات بداخلاق و می‌شود و دیگر دانشجو را تحویل نمی‌گیرد. در بیشتر موارد دانشجو دلیل این رفتار را درست متوجه نمی‌شود و تصور می‌کند ناراحتی استاد از آن روست که کارهایشان بی ارزش بوده است. دانشجو روز به روز نا امیدتر و درمانده‌تر می‌شود و در بهترین حالت تصمیم می‌گیرد که کار را فقط با اتکا به خود و بدون راهنمایی گرفتن از استاد به پایان برد.

به طور کلی زمانی که انتخاب موضوع بر اساس علاقه انجام نشود و یا استاد راهنمای نامناسبی برای یک موضوع انتخاب گردد، روند کار پژوهشی دچار اختلال جدی می‌شود و این اختلال رسیدن به نتیجه مطلوب را بسیار سخت می‌کند تا جایی که برخی دانشجویان پس از صرف هزینه و وقت بسیار برای رساندن به پایان کار و دریافت مدرک دست به دستبرد فکری می‌زنند.

البته نمی‌توان چنین ادعا کرد که روش دانشگاه‌های خارجی در پذیرش دانشجو می‌تواند در ایران هم مورد استفاده قرار گیرد چرا که متقاضیان ورود به تحصیلات تکمیلی در ایران بسیار زیادند و تصور آمدن عنوان دکتر در جلو نام بسیاری را اغوا می‌کند تا بدون علاقه به پژوهش متقاضی ورود به این دوره باشند و به قول عوام تصور می‌شود هر کشمشی نیاز به دم و هر انسان سرشناسی نیاز به لقب دارد، که البته در مورد برخی افراد به نظر می‌آید که دم بوده و نیاز به کشمش داشته است. در هر حال اینکه تصمیم گیری در مورد اعطای پذیرش دانشجویان بدون واسطه به اساتید محول شود مطلوب و عملی نیست ولی می‌توان برای دانشجویان تازه روشن کرد که اول بایستی موضوع را با توجه به علاقه انتخاب کنند و بعد استاد با توجه به موضوع. در غیر اینصورت احتمال شکست در انجام کار بسیار زیاد خواهد بود. برای جا انداختن این موضوع می‌توان از طریق انتشار کتاب راهنما اقدام کرد و یا آن را به کلاس شیوه پژوهش واگذار کرد.

پیامی
موافقین ۰ مخالفین ۰ ۸۸/۰۷/۱۰
محمد قدسی

نظرات (۵)

ولی بگذارید از دانشگاه خودمان بگویم که بعضی استاتید به زور و با نظر اجباری گروه خودشان را استاد راهنمای فرد میکنند و در زمینه موضوع فرد هیچ تخصصی ندارند ولی همچنان وبا زور میخواهند استاد راهنمای ما شوند چرا چون دانشجو ندارند و با هزار رابطه بازی با گروه اصلا اجازه عوض کردن خودشان را نمیدهند واساتید دیگر که دانشیار هستند را نمیگذارند بیشتر از 3 نفر انتخاب کنند پس هرکی زودتر همون ترم اول استادی را بدون احاطه به موضوع انتخاب کرد که کرد وگرنه استاد راهنما خود را به زور به وی تحمیل میکند خواستید بیاید دانشگاه اراک مواظب این چیزا باشیدو این است دانشگاه و به عبارتی دانشکاه ما...
روند در دانشگاه ما به این صورت است که با توجه به اساتید و موضوعاتی که دانشجو در فرم درخواست پذیرش ذکر کرده یک یا دو استاد به او به عنوان استاد اولیه برای او تعیین می شوند (که البته با موافقت استاد مورد نظر با این مساله همراه است). این اساتید لزوما استاد راهنمای نهایی تز دانشجو نیستند ولی در عمل معمولا همین اساتید به عنوان استاد راهنمای دانشجو باقی می مانند. در طول سال اول دانشجو در زمینه های متنوع با هماهنگی استادش درس بر می دارد و در طول همین زمان یک سری مقاله که به صورت survey هستند و همچنین مقالات در مرز دانش در همان زمینه ها (که در کنفرانس های سال های اخیر چاپ شده اند) به پیشنهاد استاد راهنما می خواند تا اینکه موضوعی پیدا کند که به آن علاقه دارد. این امکان که در طول این مدت استاد راهنمای خود را عوض کند با توافق استاد راهنمای فعلی و استاد راهنمای جدید وجود دارد. اصولا به هیچ وجه انتظار نمی رود که حتی دانشجوی دکتری دقیقا بداند که می خواهد روی چه چیزی کار کند.

البته در اروپا سیستم تحصیلات تکمیلی تفاوت زیادی با آمریکا است. مثلا در انگلستان معمول این است که دانشجو بدون مدرک کارشنای ارشد مستقیم از دوره کارشناسی وارد دوره دکتری می شود و هیچ سیستم درس گزراندنی هم وجود ندارد و در طول سه سال تز می نویسد و دفاع می کند. در حالی که در دانشگاه های آمریکا گرفتن مدرک کارشناسی ارشد قبل از دکتری یک قاعده است و در طول دوره دکتری هم تعداد قابل توجهی درس در زمینه های مختلف باید گزرانده شود. متوسط دوره دکتری 5 تا 6 سال است.

http://www.cra.org/statistics/
http://www.cra.org/statistics/nrcstudy2/rankcs.html

به نظر می رسد سیستم موجود در ایران خیلی بیشتر به سیستم آمریکا شبیه است تا اروپا.
هم در اروپا و هم در آمریکا دانشگاه ها مستقل هستند و طبیعی است هر دانشگاه روش خود را در پذیرش داشته باشد. اما در هر صورت از دو حال خارج نیست، یا دانشجو (که بایستی شرایط عمومی دانشگاه را داشته باشد) اول استاد و موضوع خود را انتخاب می کند و بعد با تایید استاد وارد دانشگاه می شود و یا اینکه اول وارد می شود و بعد این دو را انتخاب می کند. همانطور که بنده هم ذکر کردم در ایران نمی توان روش اول را پیش گرفت.

حال سوال اصلی این است که در حالت دوم، که دانشجو بدون انتخاب استاد و موضوع وارد دانشگاه شده است، چگونه نظام دانشگاهی می تواند او را به بهترین نحو در این دو انتخاب یاری کند؟ دانشگاه های مختلف در جهان چه راهکاری دارند؟
۱۱ مهر ۸۸ ، ۰۸:۴۰ سید امیر مرعشی
در آلمان معمولاً مصاحبه شفاهی وجود دارد و اغلب از آزمون هم خبری نیست. استاد و دانشجو معمولاً قبل از مصاحبه و نیز در هنگام مصاحبه از علایق و سلایق یکدیگر سوال می کنند. بعد از پذیرش، در مواردی دانشجو وارد انجام کاری می شود که مدنظر استاد است؛ در موارد دیگر نیز استاد به طور متوسط به دانشجو حق می دهد که حدود شش ماه الی یک سال اول را صرف انتخاب موضوع کند. البته توجه کنید که انتخاب موضوع این طور نیست که دانشجو به طور ناگهانی به موضوع علاقه مند شود. بلکه معمولاً استاد راهنما در این زمینه نقش فعالی ایفا می کند و از دانشجو می خواهد در یک زمینه خاص (که تخصص استاد در آن است) مطالعه کند و پیشنهاد کند که چه کاری برای تکمیل موضوع می توان انجام داد. معمولاً این کار با پیشنهادهای کوچک شروع می شود و استاد از دانشجو می خواهد یک سری نتایج اولیه ارائه دهد و بر اساس این نتایج برای ادامه موضوع تصمیم گیری شده و در این مرحله پروپوزال نوشته می شود. ضمن اینکه این پروپوزال هم وحی منزل نیست و با صلاحدید استاد در هر مرحله ای می توان به راحتی آن را تغییر داد یا حتی کاملاً جایگزین کرد!
سیستم پذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی در آمریکا با چیزی که شما نوشته اید تا حد زیادی فرق دارد. بعضی دانشگاه ها دانشجو توسط استاد انتخاب می شوند و در بعضی دیگر توسط گروه ها، البته بعد از اینکه دپارتمان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شرایط کلی دانشجو را تایید کرد. شرایط شامل معدل، امتحان زبان، امتحان جی.ار.ای. و جی.ار.ای سابتجکت است. جی.ار.ای. سابجکت را می تاونید معادل آزمون ورودی کارشناسی ارشد یا دکتری در ایران بگیرید البته با کیفیت خیلی بالاتر و امکان تکرار آزمون سه بار در سال وجود دارد و نتایجش هم برای بیش از یک سال اعتبار دارد. بعد از اینکه چنین شرایطی بررسی شد و متناسب با شرایط مورد نظر دانشگاه بود، پرونده به دانشکده مورد نظر می رود و توسط اساتید بررسی می شود. رزومه و statement of purpose، ریزنمرات و ... بررسی می شوند. من جایی ندیده ام که از کسی پروپزال بخواهند یا بخواهند استادش را به طور قطع از اول مشخص کند. اکثر قریب به اتفاق دانشجویان در سال های اول موضوع ندارند، بلکه حدودا می دانند که دوست دارند در چه ریزرشته ای کار کنند و حتی این هم قطعی نیست. استاد راهنما را هم می شود بعدا عوض کرد. از دانشجویان مورد نظر هم یکی-دو روز برای بازدید از دانشگاه قبل از تصمیم گیری برای اینکه ببینند چه کسی را بپذیرند دعوت می کنند و از آنها می پرسند دوست دارند به چه اساتیدی ملاقات کنند، در این فرصت هم دانشجو تا حدی با اساتید و محیط دانشگاه و دانشکده و دانشجویان آشنا می شود و هم اساتید با دانشجویان آشنا می شوند و تصمیم نهایی را می گیرند. به عبارت دیگر تمام خصوصیاتی که در ایران مورد ارزیابی قرار می گیرد در آمریکا هم مورد ارزیابی قرار می گیرند و علاوه بر این عوامل دیگری هم امکان تاثیر گزاری دارند، و در نهایت این استاد است که قرار است پول دانشجو را از گرنت خود بپردازد و قسمتی از وقت خود را برای مدت چند سال به دانشجو اختصاص دهد و طبیعی است که نظر استاد اساسی ترین عامل در تصمیم گیری است.

مشکلی که چنین سیستم استاد محوری در ایران خواهد داشت شدت زیاد سوء استفاده از اختیار استاد در انتخاب داشنجو است، نه تعداد زیاد دانشجویان. علاوه بر این پول زندگی دانشجو از جیب استاد نیست، سیستم نسبتا متمرکز آموزش است و دانشگاه ها اختیار کافی ندارند، ارزش زیاد داشتن صرف مدرک مستقل از اینکه از چه دانشگاهی در چه شرایطی دریافت شده، ... را هم اضافه کنید که مشکلات زیادی را بوجود خواهند آورد.

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی