از: حمیدرضا حبیبیان
با سلام،
مدتی است که این وبلاگ را میخوانم. تقریباً با تمام مباحثی که اینجا مطرح میشود موافقم اما نکاتی در مورد مجلات کم اعتبار وجود دارد. به نظر من این درست نیست که بیاییم و لیست چند مجله را اینجا ذکر کنیم و بگوییم کم اعتبار هستند و داوری درست و حسابی ندارند و بحثهای دیگری را پیش بکشیم. برای این حرفم دلایلی دارم که به بعضی از آنها اشاره میکنم:
1- برخی از این مجلات تازه شروع به انتشار کردهاند و نظر دادن و زیر سوال بردن آنها شاید عجولانه باشد.
2- اینکه مجلات پولی باشند یا در عرض دو ماه جواب میدهند دلیل بر بد بودنشان نیست. میتوانم مجلهای را برایتان مثال بزنم که حدود یک و نیم میلیون تومان برای چاپ مقاله دریافت کرده و پروسة داوری آن بین یک تا دو ماه طول میکشد. اما در زمینة خودش دارای رتبة اول میباشد. در حقیقت بیشتر مقالات چاپ شده در آن بعدها در مجله Nature چاپ شدهاند. جالب است بدانید تا به حال فقط دو مقاله در این مجله چاپ شده که تمام اعضایشان از ایران بودند. از این دست مجلات که هم پولی هستند و هم زود جواب میدهند کم نیست! در ضمن بسیار معتبر هم میباشند.
3- مدل پول گرفتن از مولف برای مقاله (Author Pay Model) روشی است که در چند سال اخیر در مورد توجه قرار گرفته است. اکثر مجلات معتبر در زمینه فنی تمایل دارند از این مدل استفاده کنند. یعنی پول را از مولف دریافت کرده، در عوض مقاله به صورت آنلاین در دسترس همه قرار میگیرد در نتیجه همه به سرعت میتوانند از پیشرفتها و ایدههای جدید با خبر شده و در جهت پیشرفت آن کار ایدههای جدید مطرح کنند! من نوعی وقتی ایدهای مطرح میکنم دوست دارم خیلی سریع به دست دیگران رسیده، نقد شده و پیشرفت داشته باشد، نه اینکه چند سال بعد کسی به طور اتفاقی به آن برخورد کند! البته این روش اشکالات زیادی دارد که فعلا در دست بررسی است. اما به نظر میرسد دیر یا زود اکثر مجلات معتبر به این سمت خواهند رفت. خود من داور یکی از Transaction های IEEE هستم. حدود دو ماه قبل، IEEE نظر سنجیای از تعداد محدودی از داورانش انجام داد مبنی بر اینکه چگونه به سمت استفاده این مدل حرکت کنند! مبالغی هم که در نظر گرفته بودند بیش از 2500 دلار بود. البته برای این مساله حدود 50 سوال مطرح کرده بودند که در نهایت با توجه به تمامی این جنبهها تصمیم خواهند گرفت.
4- امکان ندارد بتوانیم در این سایت برای تمامی رشتهها مجلاتی را که کم اعتبار هستند و مشخصاتشان بارها در این وبلاگ اشاره شده، بشناسیم. ما فقط در صورتی پی به بعضی از این مجلات خواهیم برد که ببینیم اطرافیانمان به تعداد زیاد و در یک بازة کوتاهی در مجلهای خاص مقاله چاپ کردهاند. در حالی که حتماً مجلات اینچنینی دیگری وجود دارد که هنوز نمیشناسیمشان و شاید عده قلیلی و به تعداد کم در آنها مقاله چاپ کردهاند (یا خواهند کرد). این شاید دور از عدالت باشد که فقط اسم چند مجله ذکر شود.
5- بعضی از این مجلات جزو مجلات ISI میباشند. هر چند با Impact Factor پایین. هر چند با پروسه داوری ضعیف برای بعضی مقالات. اما ....... حتماً استانداردهایی داشتند که در لیست ISI ذکر شدهاند. مثالی میزنم! مجلة Applied Mathematics and Computation توسط این سایت به عنوان یک مجلة کم اعتبار شناخته شده! البته لازم به ذکر است که بنده حتی یک مقاله هم در این مجله چاپ نکردهام و فقط میخواهم به نکاتی اشاره کنم و بگویم که اظهارنظر در مورد یک مجله و اعتبار آن به این راحتی نیست! به هر حال .... کم اعتبار شدن این مجله از آنجایی مطرح شد که مقالهای تولید شده توسط یک نرمافزار توسط این مجله پذیرفته شد. اما اگر پیگیر قضیه بوده باشید حتماً در سایت آن مجله و در همان زمان باید مطلبی را دیده باشید مبنی بر آنکه از خوانندهها عذرخواهی گردیده و آن مقاله را از روی سایت برداشتند. گفتند که چاپ نشده و کل Editorial Board مجله پس از آن قضیه عوض شد! بعضی اساتید در این مجله مقالات زیادی چاپ کردهاند و به این ترتیب ارتقا و کلی اعتبار کسب کردهاند اما آیا این امر به طور کلی ایرادی دارد؟ در مجالات معتبر هم از این دست اتفاقات افتاده! معمولا بعد از اینکه فردی در مجلهای چند مقاله چاپ کرد بقیه مقالات وی در همان مجله راحتتر پذیرفته میشوند! ولو اینکه امکان دارد سطح بعضی از مقالاتش پایینتر از آن مجله باشد! به عبارت دیگر در مجلات بسیار معتبر هم مقالات کم ارزش وجود دارد!
6- شاید اینطور به نظر بیاید که من قصد حمایت از مجلات کم اعتبار را دارم. اما همانطور که عرض کردم نه نفعی دارم و نه مقالهای در این مجلات. فقط هدفم جلب توجه به مواردی است که کمتر بحث شدهاند. ضمن اینکه با توجه عنوان این وبلاگ، هدف مبارزه با دزدی ادبی و تقلب میباشد. در حالی که اکثر مطالب وبلاگ مربوط به معرفی و اثبات کم اعتبار بودن چند مجلهای بود که حتماً تمام افرادی که در آن حوزهها فعالیت دارند خودشان بهتر از هر کس دیگهای این مجلات را میشناسند. شاید بگویید هدف این است که میخواهیم بالاخره حرفمان به گوش عدهای برسد تا بلکه مسئولین کاری کند که منبعد امتیازی به این مجلات داده نشود! اما به نظر من این کار مشکلی را حل نمیکند. خیلی راحت مجلات اینچنینی با چندین ساعت وقت گذاشتن پای اینترنت پیدا میشوند و قبل از آنکه مسئولان متوجه شوند باز عدهای به این طریق اعتبار و ارتقا پیدا کردهاند!
7- سوال! پس راه حل چیست!؟ به نظر من راه حل ورای این است که بنشینیم و کلی انرژی صرف کنیم و این مجلات را پیدا کنیم. بهتر است اگر آییننامة ارتقا ایرادی دارد این مساله به گوش مسئولین برسد! البته نکتهای دیگر را هم باید در نظر گرفت! آییننامه باید به گونهای و به آرامی اصلاح شود که خدای نکرده بیعدالتی در مورد افرادی که تازه شروع به تحقیق کردهاند صورت نگیرد! اینطور نباشد، حالا که اساتیدی به درجه استاد کاملی رسیدهاند دیوارها را برای بقیه بالا ببرند!
8- در آییننامة جدید ارتقای اعضای هیئت علمی پژوهشی وزارت بهداشت بند جالبی وجود دارد که چنانکه این بند یا شکل دیگری از آن در آییننامة ارتقای هیئت علمیهای آموزشی وزارت علوم هم گنجانده میشد شاید کمی از این مسائل را حل میکرد. در آییننامة مذکور یکی از شرایط ارتقا از دانشیاری به استاد کاملی این است که متقاضی بایستی حداقل سه مقاله (به اسم اول یا اگر کار دانشجوست به اسم دوم) ISI داشته باشد که به هر کدام از آنها حداقل در سه مقاله دیگر استناد شده باشد و از این سه مورد فقط یکی میتواند Self Cite یا استناد به خود باشد! حالا اگر کسی در مجلات کم اعتبار مقالاتی چاپ کند احتمال این که کسی به آن استناد کند، به شدت پایین میآید. چون همانطور که میدانید بزرگترین و مهمترین عیب این مجلات کم بودن استنادات به مقالات آنها میباشد. وگرنه اگر استناد زیادی به مقالات این مجلات داده میشد که تبدیل به مجلات معتبر میشدند!!! این آییننامه اشکالاتی دارد که مثلا شاید کسی با دوستانش تبانی کند و به کارهای یکدیگر استناد کنند. که البته اینکار کمی مشکل است! مخصوصاً اگر برای ارتقا تعداد استنادات بیشتری مورد نیاز باشد. این اشکال با چند تبصره قابل رفع میباشد.
9- روش فوق بسیار شبیه فاکتور H-Index میباشد. این فاکتور توسط Hirsch (فیزیکدان دانشگاه کالیفرنیا – سندیهگو) در سال 2005 معرفی گردید. برای دسترسی به این مقاله میتوانید به
لینک (10.1073/pnas.0507655102) مراجعه کنید. طبق این مقاله به هر محققی فاکتوری به نام h اختصاص داده میشود. محقق دارای فاکتور h خواهد بود هرگاه به هر یک از h مقاله از N مقالة وی حداقل h بار استناد شده باشد و به هر کدام از (N-h) مقالة باقیماندة وی حداکثر h بار استناد شود. به عبارت دیگر اگر فردی 10 مقاله داشته باشد زمانی وی داری H-Index برابر با 3 خواهد بود که سه مقاله داشته باشد که به هر کدام ار آنها حداقل سه بار و به هر کدام از 7 مقالة باقیمانده حداکثر سه بار استناد شده باشد!!! از نظر Hirsch یک فیزیکدان زمانی میتواند تقاضای درجة استاد کاملی نماید که در زمینة مورد تقاضا داری فاکتور h برابر با 18 باشد! دقت میکنید! یعنی 18 مقاله داشته باشد که به هر کدام از آنها حداقل 18 بار رفرنس داده باشند! چنانچه فردی دارای فاکتور h بالای 45 باشد حائز شرایط عضویت در آکادمی ملی علوم ایالات متحده خواهد بود! برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دیتا بیسهای معتبر مورد استفاده برای استخراج این فاکتور علاوه بر مقالة فوق میتوانید به آدرس (
http://en.wikipedia.org/wiki/Hirsch_number) مراجعه نمایید. لیست افرادی که در حوزة علوم کامپیوتری دارای فاکتور h بالای 40 هستند را نیز میتوانید در آدرس (
http://www.cs.ucla.edu/~palsberg/h-number.html) ملاحظه نمایید.
10- در خاتمه بار دیگر تکرار مینمایم که هدف من حمایت از مجلات کم اعتبار نیست. هدف بیان نکاتی بود که شاید در جهت بهبود کیفیت کارهای پژوهشی انجام شده در کشور کمکی نماید.