مقالات درسی

در مطالب قبلی و توضیحات اضافه شده به آنها به چند مورد برخورد کردم به ترتیب زیر

• موضوع دانشجو سالاری به دلیل گرفتاری استادان و مسائل دیگر
• موضوع ارائه درس سمینار برای دانشجویان کارشناسی ارشد و درس ارائه مطالب علمی و فنی در سطح کارشناسی برای دانشجویان کامپیوتر

متاسفانه، موضوع اخلاقیات در انتشار مقاله، تهیه پایان نامه، پژوهش و سایر امور مرتبط با دانشگاه (تدریس به طور خاص)، به سرعت در حال فراموشی است. از سوی دیگر، برخی از همکاران، به دلایل مختلف، دست به اقداماتی می زنند که منجر به تولید ناگهانی چندین مقاله توسط دانشجویان می شود. به عنوان مثال: "اگر برای تحقیق این درس یک مقاله بدهید، فلان مقدار نمره به شما اضافه می کنم" و حتی "اگر دانشجوی دکتری هستید که حتما باید مقاله بدهید". در این رابطه چند نکته باید مطرح شود

• انجام یک پژوهش و نوشتن یک مقاله در رشته های فنی و مهندسی و علوم، به طور خاص رشته های مهندسی برق و کامپیوتر که با آنها آشنائی دارم، کاری بسیار وقت گیر است.
• با توجه به نمره گرائی در بین دانشجویان، به ویژه اگر میزان نمره قابل توجه باشد، اکثر دانشجویان تمایل شدیدی پیدا می کنند که برای درس مورد نظر مقاله ای تهیه نمایند
• در پایان ترم، تعداد قابل توجهی مقاله تهیه می شود و در اختیار استاد قرار می گیرد تا آنها را به یک کنفرانس ارسال نماید.

این سئوال پیش می آید که استاد، چقدر می تواند برای مطالعه و ارزیابی صحت مطالب مندرج در مقاله، تازگی مطالب، کپی نبودن مطالب و نیز تصحیح نگارش مقاله وقت بگذارد؟ توجه کنید که ما در رابطه با استادانی صحبت می کنیم که عموما 2 یا 3 درس در مقطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی ارائه می کنند و به طور همزمان قرار است چندین دانشجوی تحصیلات تکمیلی را نیز مدیریت و راهنمائی کنند و بعضاً، در گیر انجام پروژه های خارج دانشگاه، امور اجرائی دانشگاه و ... نیز هستند. به همه این موارد امور زندگی فردی و خانوادگی استاد را نیز اضافه کنید.

البته صحیح نیست که همه را به یک دید نگاه کرد و یک حکم کلی برای همه داد. هستند دانشجویان بسیار باهوش و کوشا که می توانند در همین بازه زمانی نیز یک مقاله خوب پژوهشی را آماده نمایند و هستند استادانی که با دقت و حوصله تک تک مقالات را بررسی می نمایند. اما، برای من واضح است که تعداد این دانشجویان و استادان زیاد نیست.

در این شرایط، احتمال این که تعداد زیادی مقاله "تولید" شود انواع مختلف تقلب در آنها استفاده شده باشد زیاد است. طبیعی است که بخش قابل توجهی از این مقالات به کنفرانس های داخل (ویا کنفرانس های سطح پائین خارج از ایران) ارسال می گردد. دور از انتظار نیست اگر تعدادی از این مقالات "تولید شده" منتشر هم بشوند.

در این مثال، استاد به دلیل افزایش امتیازات پژوهشی خود، خواسته یا ناخواسته فرایند تولید مقالات تقلبی را تسریع کرده است. فراموش نکنیم که بسیاری از دانشجویان، درک درستی از یک مقاله علمی-پژوهشی ندارند. به ویژه دانشجویانی که تازه وارد دوره کارشناسی ارشد شده اند. این دسته از دانشجویان، هنوز، آن طور که باید و شاید، به مطالعه مقالاتی پژوهشی نپرداخته اند و کسی هم برای آنها در این رابطه به نحو شایسته صحبت نکرده است. دیدگاه بسیاری از این دانشجویان از یک مقاله، در حد مجلات بازاری است که روی دکه های روزنامه فروشی فروخته می شود. به این ترتیب، دانشجو، نا آشنا با مفهوم مقالات پژوهشی، فکر می کند دارد یک تکلیف درسی را انجام می دهد و غافل است از ماندگاری اثر و مسئولیت اخلاقی و ... شاید بد نباشد تا استادان عزیز در این رابطه دقت بیشتری داشته باشند

دو مقاله در تعریف Plagiarism

باسمه تعالی- در دو آدرس زیر تعریف های جامعی را می توانید ببینید:

http://www.ucalgary.ca/~hexham/study/plag.html
http://www.rbs2.com/plag.htm

در حسن دهش مالی و قبح دهش علمی

با ابراز مسرت از شروع به کار این وبلاگ، به همت دکتر قدسی عزیز و دلسوز حریم دانش و دانشمندان، مطلبی که از تاریخ 87/3/4 روی تابلوی مقابل دفترم در دانشگاه شهید بهشتی نصب کرده ام را برای مزید آگاهی همفکران محترم در اینجا ارائه می کنم
:

چرا هیچ‌گاه نام خود را بر آثار بی ارزش، بد یا زشت دیگران نمی‌گذاریم؟ یا اگر دیگران نام ما را بر چنین اثری بگذارند ناراحت می‌شویم
پاسخ روشن است. ما نام خود را ارج می‌نهیم نه لزوماً از سر خود خواهی که می‌تواند از خداخواهی باشد. خداوند بزرگ نعمت‌های بیشمار از جمله سلامتی، هوش و خوش‌اندیشی به ما داده است و نام نیک و سابقه‌ی فعالیت‌‌ها و آثار ما نشان می‌دهد که چقدر شکر این نعمت‌ها گزارده‌ایم.
پس آن استاد محترم حق دارد از تو که نامش را بدون اجازه‌اش بر مقاله‌ای گذاشته‌ای عصبانی شود چه برسد که مقاله را با روش رسوای “Copy/Paste” تهیه کرده باشی(حتی ”کمی تا قسمتی“). اگر هم مقاله‌ات اصل و کار خودت باشد و دوست یا استادت هیچ نقشی در آن نداشته باشد قرار دادن نام او روی مقاله اصولی نیست.
تو می‌توانی نیمی از دارائی خود را به دوستی که محتاج است ببخشی، که بسیار پسندیده و سنت امامان معصوم، ولی حق نداری (حتی به صورت متقابل) اثر علمی خود را به دیگری ببخشی چون بدین شیوه شما را با اعتباری که ندارید خواهند شناخت و ممکن است به خطا کار سترگ به آن سپرند که درخور انجامش نباشد.

دوره کوتاه راجع به اخلاق علمی برای دانشجویان

من قصد دارم ان شا الله یک ویدیوی کوتاه برای دانشجویان درست کنم

که در آن بایدها و نبایدهای اخلاقی (ethics) در محیط آکادمیک رو توضیح میده. این ویدیو رو میتونم

آنلاین در صفحه وب خودم بگذارم و بقیه همکارها میتونن دانشجویان رو بهش

ارجاع بدن. این میتونه مقدمه ای برای شروع دوره های آموزشی کوتاه - مثلا یک جلسه ای - توسط

اساتید برای دانشجوهای صفری باشه.

لطفا مواردی که فکر میکنید باید در این ویدیو بیاد رو به صورت

comment

اضافه کنید. اینها مطالبی است که من قصد دارم در ویدئو بیاورم:

• اهمیت سالم بودن محیط علمی از هرگونه دروغ و تقلب

- جدا از اصول اولیه اخلاقی، تاثیر محسوس بر کیفیت تولید و تکثیر علم

• تعریف تقلب (ارائه کاری غیر از کار خود)

- مثالهای تقلب در درسها

- مثالهایی از تقلب در پروژه، کمک گرفتن از دیگران در انجام تکلیف یا پروژه درسی: بایدها و نبایدها

- مثالهایی از تقلب در مقاله و تز (عدد سازی، کپی کردن متن یا شکل)

• روشهای مناسب در استفاده از کار دیگران

- رفرنس دادن، نقل قولی که به طور واضح نشان دهد منبع متن یا شکل چیست

- مقدار قابل قبول ارائه کار دیگران در تز یا مقاله (مثلا اگر 40 درصد تز نقل قول از دیگران باشد، آیا قابل قبول است؟)

- همکاری با دیگر دانشجویان و قواعد درست بازی (ترتیب اسامی در مقاله، حداقل مقدار کاری که کسی باید انجام دهد که نامش به عنوان نویسنده در مقاله بیاید)

• اخلاق داوری مقالات کنفرانسها و جورنالها

- اهمیت blind review و سالم بودن محیط کنفرانسها و جورنالها

- دور بودن از پارتی بازی و باند بازی
- رازداری در مورد ایده های دیگران قبل از اینکه چاپ شوند

- رعایت ادب و تواضع در گرفتن ایراد به کار دیگران. عدم حمله به شخص و ماندن در حیطه انتقاد سازنده و واضح از ایده ها

با تشکر پیشاپیش از کسانی که با نظرات خود به بهبود و تکمیل این لیست کمک میکنند. لطفا نظرات خود را حداکثر تا سه روز بعد از ظاهر شدن این پیغام به صورت comment زیر همین مطلب اضافه کنید.

برخورد یا پیشگیری؟

پیرامون مساله تقلب، توجه به هر دو موضوع برخورد و پیشگیری ضروری است.

متاسفانه در کشوری که تاریخ آن، میزبان استادان بزرگ ادب و اخلاق بوده است، موارد متعددی ازبداخلاقی را، حتی در زندگی روزمره، مشاهده می کنیم. بسیاری از این بداخلاقی ها به نحوی با مساله تقلب سر و کار دارد. شرایط فعلی جامعه را می توان با گرفتار شدن سیستم های فیزیکی در یک نقطه می نیمم محلی مقایسه نمود. البته شخصاً بر این باورم که هنوز با گرفتار شدن در چنین نقطه ای فاصله هست و هنوز نیز می توان از این گرفتاری پرهیز نمود. با این حال، بخشی از بداخلاقی های راه یافته در محیط های آکادمیک، انعکاس بداخلاقی های رایج در جامعه است.

همانگونه که در محیط دانشگاه (و حتی محیط های آموزشی پیش از دانشگاه) سعی می شود تا مسائل علمی و فنی به دانشجویان آموزش داده شود، لازم است تا دانشجویان را با اخلاق حرفه ای و اخلاق پژوهش آشنا نمائیم. به وضوح، جای درسی در رابطه با اخلاق حرفه ای در مجموعه دروس دانشگاهی (حداقل دروس رشته های مهندسی) خالی است. نمی توان بدون آموزش اصول، از دانشجو انتظار داشت تا آنها را رعایت کند. البته، تخلفات بدیهی (مانند کپی کامل یک پایان نامه) از مواردی است که انتظار می رود همه با آن آشنائی داشته باشند. تجربه نشان داده است که تنها، ارائه یک درس یا کارگاه آموزشی در این رابطه کارآمد نیست. در این راستا، به آن حد تلاش لازم است تا اصول اخلاقی مرتبط با حرفه و نیز اخلاق پژوهشی، ملکه ذهن دانشجو شود.

از سوی دیگر، محرک های بی شماری وجود دارد که باعث می شود حتی برخی از همکاران آشنا با اصول اخلاقی پژوهش، دست به تقلب در انتشار مقاله بزنند. عموماً انسان بر مبنای محاسبه ناخودآگاه (یا خودآگاه) مقدار مترقبه سود و زیان عمل می نماید. پارامترهائی نظیر "شانس کشف تقلب"، "جرائم و پیامدهای ناشی از کشف تقلب" و "سود حاصل از تقلب (مثلاً انتشار مقاله کپی شده)" تعیین کننده مقدارمترقبه سود و زیان تقلب آکادمیک هستند. به این ترتیب، تلاش در راستای افزایش شانس کشف تقلب، افزایش جرائم و کاهش سود، می تواند باعث کاهش قابل توجه موارد تقلب گردد. در صورتی که امکان افزایش شانس کشف تقلب یا کاهش سود وجود ندارد، باید جرائم بسیار سنگینی در نظر گرفت تا مقدار مترقبه سود و زیان، بیشتر به سمت زیان متمایل گردد. البته، لازم است تا مواردی که می توانند تقلب شناخته شوند، به همراه جرائم در نظر گرفته شده، به صورت شفاف و با صراحت کامل اعلام گردند.

نمونه‌ای از تقلب‌: کپی رساله

من از یک مورد خبردارم که یک دانش‌جوی مهندسی کامپیوتر یک دانشگاه، چند سال پیش، رساله‌ی‌ ارشد خود را از رساله‌ی یک دانش‌جوی دانشگاه دیگری (البته بدون اطلاع وی‌) دقیقاً کپی و از آن دفاع کرده است.

من جزییات را به رییس دانشکده‌ی مربوط اطلاع خواهم داد.
به‌نظر من در صورت اثبات باید مدرک تحصیلی فرد متقلب باطل و مراتب به محل خدمت او اطلاع داده شود.

اما این کپی‌کردن ها ظاهراً خیلی رواج دارد. واقعاً چکار می‌توان کرد؟

دانشگاه شریف دست‌رسی به رساله‌های کارشناسی و ارشد را بسیار محدود کرده است. اما همین محدودیت فرصت ذی قیمتی را برای متقلبین فراهم می‌کند. کافی است فرد متقلب به نحوی به یک رساله دست یابد. به راحتی می‌تواند کپی آن‌را به عنوان رساله‌ی جدید قالب کند و هیچ کس هم مطلع نخواهد شد.

به نظر من درست برعکس باید با یک سیستم اطلاع رسانی عنواین، چکیده‌ها و نیز بخش‌های معرفی همه‌ی تزها را در اختیار عموم قرار داد تا اگر استادی خواست بداند آیا کاری مشابه رساله‌ی دانش‌جویش قبلا انجام شده است، به سهولت بتواند. بنده معتقدم اطلاع رسانی مانع از تقلب می‌شود و دانشگاه ها باید به این سمت بروند.

این کار نه تنها از انجام پروژه‌های تکراری که اغلب به‌صورت غیرعمدی (حداقل از سوی استاد) صورت می‌گیرد کمی جلوگیری می‌کند، می‌تواند به ارتقای کیفی پروژه‌ها نیز بینجامد. در حال حاضر برخی دانش‌جویان یک دانشکده از رساله‌هایی که قبلا در همان زمینه و در همان دانشکده انجام شده بی خبرند و یکی از گلایه‌های من از بعضی از دانش‌جویان به هنگام دفاع عدم ارجاع به کارهای انجام شده توسط دانش‌جویان قبلی است.

شما چه فکر میکنید؟