در مورد کارگاه اخلاق انتشاراتی و اظهار نظرها در مورد چائوشسکویی شدن علوم

در پست قبلی خود از آقا یا خانم FARIA پیشنهادی را دریافت کردم مبنی بر اینکه کارگاه اخلاق انتشاراتی را بصورت یک شابلون (template) با رفرانسهای مربوطه ارائه کرده تا علاقمندان انرا در سایر دانشگاه ها در صورت تمایل اجرا کنند. این پیشنهاد خوبی است. در پستهای قبلی تحت نام سردبیر بحثهای خوبی در رابطه با این امر صورت گرفته است. البته باید اعترافی را در این میان انجام دهم. برای اجرای این کارگاه در سایر دانشگاه ها اگر نیاز به سفارشی سازی (customization) است، می بایست هسته مرکزی محتوای کارگاه دقیقا مشخص شود. اجرای محدود نشان داده است که استقبال بیشتر از جانب افرادی است که به سلسله مراتب افراضی نظام دانشگاهی تعلفی ندارند. اما بطور کلی هسته مرکزی کارگاه مبتنی بر موارد زیر است:

1- مفاهیم مربوط به اصالت اثر (مطالعه تطبیقی)

2- فنون تقلب قانونی ( تکنیکهای تقلب بر اساس تکذیب قابل تعمق Plausible Deniability) و روشهای آشکار سازی

3- آشنایی با پروتکلهای کمیته اخلاق انتشاراتی در رابطه با رسیدگی به تقلب (ازمایشگاه اخذ مجوز کرده است)

4- بررسی امکانات تعزیری در سکوت قانونی یا فقدان دستورالعملهای انضباطی در موسسه یا دانشگاه

5- بسترسازی اخلاق انتشاراتی از طریق ذهن سازی (mentorship)

اگر خانم یا آقای فاریا با من تماس بگیرند([phone] و 7461) ، ضمن استفاده از نظرات ایشان رفرانسهای مناسب و بجا را برای ایشان ارسال خواهم کرد. در پایان میل دارم به صحبت GIGA در مورد اینکه این وبلاگ صرفا سخنگاهی برای برائت از متقلبین است نظری را اضافه کنم. عضویت من در این وبلاگ اساسا نه از برای تبری جستن بلکه حمایت از این حرکت است و فی الواقع آنچه را که موعظه می کنم بکار می بندم. اما در مورد، برا ی مثال موجودیتی مثل دانشگاه تهران که از حیث اینرسی بسیار سترگ است، اقدامات نمود عاجلی ندارد. من یادم می آید که در یک مورد ادعای تقلب در دانشگاه تهران که مدعی دانشجویی بودند که دست برقضا دختر یکی از اساتید بود، بعد از یکسال پیگیری نتیجه بایسته ای جز جلای وطن آن خانم برای ادامه تحصیل نداشت. از طرفی مورد مشابه از آن زمان دیگر گزارش نشده است. باید یا صبور بود. بقول چینیها یک سفر هزار فرسنگی با برداشتن گام اول آغاز می شود.

چائوشسکویی شدن علوم در ایران

با سلام

باید اعتراف کنم که مدت مدیدی است که به دلایل شخصی از این وبلاگ دور بودم. در رابطه با مسئله تقلب در کشورهای در حال توسعه با همکارانی در برخی دانشگاه های فنی در اروپا و امریکا سرگرم تحقیق بودم. در میانه کار وقتی کار به ایران رسید نتایج باعث دلسردی من شد. علیرغم تلاش بسیاری از اساتید بنظر می رسد که امکانات ما در سمت و سویی نیست که بتواند در آینده ظرفیت بحرانی (critical capacit) برای مقابله با این پدیده را فراهم کند. این نیاز به هم اکمل جلوه دادن خود در همه موارد اعم از مدیریت، علوم دقیقه و حتی غریبه، سیاست و کیاست نمی دانم از کجا ناشی شده است؟ بنظر می رسد که همه اینها ناشی از پدیده عدم کفایت شناختی (cognitive inadequacy) یا نوعی روان نژندی است. به هر حال برخی از ادعاها می بایست بلافاصله پاسخ داده شوند و با عدم اعتتا به انان فقط شدت ضرب چنبره (recoil) اتهامات را بیشتر می کند.

همه با نیکولای چائوشسکو، آخرین خودسالار (autocrat) اروپای شرقی در دهه 1980آشنا هستید. ایشان همسری بنام یلنا یا ایلنا ( بسته به تلفظ اسلاوی یا رومانیایی) داشتند. سرکار خانم یلنا نامی ترین دانشمند رومانی بودند چرا که مقاله ای را پیدا نمی کردید که رد پایی از خانم در آن نباشد. البته برای ترقی هم هر تازه واردی باید حق حسابی از جنس مقاله به یلنا چائوشسکو می داد. در اخرین بازجویی از یلنا قبل از اعدام، مفتش مداوم پیگیر ان بود که چه کسی مقاله یلنا را می نوشته.

بنظر می رسد که با این وضعیت، نوعی از چائوشسکویی شدن در آموزش عالی در حال تکوین است. نوشتن مقاله خارجی به هر قیمتی، ایجاد نوعی نظام ارباب رعیتی علمی که در ان رعیت (بخوانید دانشجو یا هیئت علمی جونیور)بجای بخشی از محصول, کارمایه فکری خود را هبه می کند. این مسئله در نظام ترفیع و ارتقا نیز دچار نوعی نژندی است.

بعنوان حامی ریز نقشی از اساتید بر علیه تقلب، فکر می کنم نیاز به اقدامی ملموستر و محکمتر در این رابطه داریم. برنامه من در دانشکده محل خدمتم متوجه برپایی کارگاهی در رابطه با اخلاق انتشاراتی برای اساتید و دانشجویان است. البته یکی از همکاران که قریحه طنزشان به مراتب بیشتر از من است پیشنهاد دادند که برای استقبال بیشتر نام کارگاه را به کارگاه بازنمایی ادبی مقالات علمی بدون اینکه گیر بیافتیم تغییر دهم. در صورت داشتن پیشنهاد کمافی السابق پذیرای شما در آزمایشگاه اطلاع رسانی هستم.

با تشکر

نادر نقشینه

به کجا می رویم؟

حتما دو خبر دلسرد کننده امروز به نگرانی های این روزهای دوستان افزوده، یکی خبری از روزنامه ی لیبراسیون که متاسفانه شواهدی از تقلب علمی وزیر راه خبر می دهد. جزییات این خبر را در لیبراسیون و ویکی پیدیا می توانید ببینید. و خبر دیگر توهین یکی از مظاهر صاحب سبک تقلب به کارمندان خود(لینک).
شاید خبر دوم مربوط به اهداف این وبلاگ نباشد ولی مطمینا یکی از افتخارات جامعه دانشگاهی است که چنین فردی را از خود طرد کرده که در غیر اینصورت همه ما شرمگین بودیم.
یک سوال خیلی ساده به وجود می آید: به کجا می رویم؟
لزوم اطمینان از عدم تقلب ، اعتقاد به اخلاق است. در غیر صورت نه تنها تقلب علمی بلکه هرگونه تقلب دیگری متصور است.

از سارقین ادبی به کجا شکایت کنیم؟

اگر آنچه امروز اول مهرماه 1388 به نقل از نیچر در سایت الف آمده است درست باشد از این پس به که شکایت بریم؟

پی نوشت دوم مهرماه: در نظر 18 این پست عین دفاعیه یکی از نویسندگان مقاله مورد مناقشه را آورده ام.